Verrassing: wetenschappers ontdekken dat mannelijke bijen helemaal niet lui zijn

Mannelijke bijen brengen het grootste deel van hun tijd inactief in de korf door, en worden daarom vaak als ‘lui’ beschouwd. Maar stiekem zijn ze dat helemaal niet…

Mannelijke bijen, ook wel darren genoemd, gedragen zich over het algemeen anders dan de vrouwelijke bijen (werksters) in een bijenkorf. Ze hebben geen angel en kunnen geen nectar verzamelen of de korf verdedigen zoals werksters dat doen. In plaats daarvan is hun voornaamste rol vrij beperkt: ze verlaten de korf voor paringsvluchten, waar ze proberen te paren met een maagdelijke koningin van een andere kolonie. Afgezien daarvan brengen de darren hun tijd vrij onbeweeglijk in de korf door. Het is dan ook niet zo vreemd dat ze lange tijd als lui werden gezien. Maar een nieuwe studie bewijst nu het verrassende tegendeel.

Onduidelijk
Zoals uit bovenstaande blijkt, spelen darren dus een cruciale rol in het reproductieve succes van bijen. Maar veel meer was er tot voor kort over hen niet bekend. “Het gedrag van darren in de bijenkorf, en hoe ze zich in de kolonie inpassen, wordt nog altijd slecht begrepen,” zegt onderzoeker Louisa Neubauer.

Waardevol
Daar besloten onderzoekers nu verandering in te brengen. Want af en toe loont het om dieper op de details in te gaan, om aandacht te schenken aan aspecten die misschien niet meteen interessant lijken of eerder over het hoofd zijn gezien, om zo opvallende verschijnselen te ontdekken. “Als mensen iets als saai bestempelen dan geloof ik juist dat dit de meest waardevolle en boeiende plekken zijn om te verkennen,” zo luidt het motto van onderzoeker Michael Smith. “Simpelweg omdat je wellicht de eerste persoon kunt zijn die er diepgaand naar kijkt en waardevolle ontdekkingen doet.”

Dichterbij
Om zo’n ontdekking mogelijk te maken, besloot hij samen met zijn collega’s darren van dichterbij te bekijken. “Aangezien we al bezig waren met het markeren en volgen van de werksters, leek het een logische en gemakkelijke stap om ook enkele darren te markeren en hun bewegingen te volgen,” vertelt Smith. Individueel gemarkeerde darren werden geïntroduceerd in een kolonie die leefde in een met glas bedekte observatiekorf. De darren werden uitgerust met kleine papieren labels met daarop een unieke code. Met behulp van het zogenoemde BeesBook-volgsysteem konden de onderzoekers vervolgens de bewegingen en posities van elke individueel gemarkeerde dar gedurende hun hele leven volgen.

Het onderzoek leidt tot een buitengewoon verrassende ontdekking: “Af en toe waren deze zogenaamd ‘luie’ darren de meest actieve bijen in de hele kolonie!” aldus Neubauer.

Hyperactief
Ondanks het hardnekkige idee dat darren lui of traag zijn, ontdekten de onderzoekers dat ze eigenlijk gedurende bepaalde periodes hyperactief zijn. Het onderzoeksteam kwam erachter dat deze hyperactieve periodes samenvielen met de momenten waarop de darren uitvlogen. En deze timing en synchronisatie werden beïnvloed door zowel externe omstandigheden als communicatie binnen de kolonie. “Al met al zijn deze bevindingen verbazingwekkend,” zegt Neubauer. “Ze laten zien hoe darren hun gedrag aanpassen aan hun taak door hun energieverbruik te beperken tot een bepaald activiteitsvenster.”

Weer
Hoewel dat al heel interessant is, ontdekten de onderzoekers meer. Tot nu toe was namelijk bekend dat de timing van de paringsvluchten van darren afhankelijk was van het weer. “Maar wanneer we dieper in de bijenkolonie kijken, valt op dat de begin- en eindtijden van hun hyperactieve periodes veel meer gesynchroniseerd zijn dan je alleen op basis van het weer zou verwachten,” legt onderzoeker Jacob Davidson uit. “Dit suggereert dat de darren met elkaar communiceren om een gezamenlijke beslissing te nemen over wanneer ze de korf moeten verlaten.” Hoe deze communicatie precies tussen de darren plaatsvindt, is een onderwerp voor toekomstig onderzoek.

De bevindingen van deze studie laten zien dat darren hun gedrag in de bijenkorf aanpassen aan hun specifieke rol als de mannelijke reproductieve component van de kolonie. Ze besparen energie door alleen actief te zijn gedurende een bepaalde tijd van de dag, die samenvalt met de momenten waarop ze op paringsvluchten gaan. De rest van de dag blijven ze vervolgens onbeweeglijk in de korf zitten. In dit geval bevinden ze zich op een bepaalde plek in de korf, zonder de werkzaamheden van de andere bijen te verstoren.

Kortom, ook al lijken darren soms lui, ondertussen dragen ze wel degelijk bij aan het succes van de bijenkolonie. Ze passen hun gedrag zelfs aan om de kolonie zo goed mogelijk te laten gedijen. Dit betekent dat ze dus niet per se lui zijn, maar eerder gespecialiseerd in hun reproductieve rol. Weten we dat ook weer.