En daarmee begeeft hij zich in een select gezelschap.
Dat stellen onderzoekers op basis van experimenten. “Nul is een moeilijk te begrijpen concept,” aldus onderzoeker Adrian Dyer. “Kinderen hebben wel een paar jaar nodig om het te leren. En wij hebben lang aangenomen dat alleen mensen intelligent genoeg waren om het concept te begrijpen. Maar recent onderzoek heeft aangetoond dat apen en vogels er ook het brein voor hebben. Wat we niet wisten – tot nu toe – is of insecten nul ook begrepen.”
Elementen tellen
Om daar achter te komen, zetten Dyer en collega’s een experiment op. Ze lieten bijen afbeeldingen zien met daarop twee, drie of vier elementen. Vervolgens moesten de bijen naar de afbeelding met daarop het minste aantal elementen toe vliegen om een beloning – suikerwater – te verkrijgen. De bijen hadden al snel in de gaten hoe het werkte. Daarop gingen de onderzoekers een stap verder. Ze lieten de honingbijen nu zo af en toe een plaatje zien waar niets op stond. Hoewel de bijen daar niet mee geoefend hadden, begrepen ze dat wanneer ze een leeg plaatje en een plaatje met daarop één of meer elementen te zien kregen, ze naar het lege plaatje toe moesten vliegen.
Het achterliggende mechanisme
Het roept een interessante vraag op. Want hoe doen de bijen dat? Hun brein is immers een stuk minder complex dan dat van ons. Zo telt het minder dan 1 miljoen neuronen, terwijl het onze er zo’n 86.000 miljoen telt. Dat bijen met relatief weinig neuronen toch grip krijgen op het concept nul moet ons volgens Dyer aan het denken zetten. He wijst er namelijk op dat verschillende soorten hersenen op verschillende manieren grip krijgen op het concept nul. “Het is relatief gemakkelijk voor neuronen om te reageren op prikkels zoals licht of de aanwezigheid van een object, maar hoe begrijpen wij – of een insect – wat niets is?” vraagt Dyer zich af. “Hoe stelt het brein zich niets voor? Kunnen bijen en andere dieren die veel etenswaren verzamelen speciale neurale mechanismen ontwikkeld hebben om zich een voorstelling te kunnen maken van nul? Als bijen zich zo’n schijnbaar geavanceerde wiskundige vaardigheid – die we niet eens vinden bij sommige oude menselijke culturen – eigen kunnen maken, moeten we misschien wel gaan nadenken over het mechanisme dat dieren en ons in staat stelt om het concept van niets te begrijpen.”
KI
Begrijpen hoe bijen met hun relatief eenvoudige brein grip krijgen op een ingewikkeld concept zoals nul, is niet alleen interessant als we willen begrijpen hoe het brein van de bij werkt. Het kan ons ook helpen bij het bouwen van kunstmatig intelligente systemen, denkt Dyer. “Als bijen nul kunnen begrijpen met een brein dat uit minder dan 1 miljoen neuronen bestaat, suggereert dat dat er simpele efficiëntere manieren zijn om KI nieuwe trucjes te leren.”
Het onderzoek suggereert bovendien dat er nog veel meer dieren zijn die het concept nul begrijpen, denkt onderzoeker Aurore Avarguès-Weber. “De ontdekking dat bijen zo’n uitgebreid begrip van cijfers hebben, was met het oog op hun kleine brein echt heel verassend. Grote hersenen zijn dus niet per se nodig om met getallen te spelen. Deze vaardigheid wordt dan ook waarschijnlijk door heel veel andere dieren gedeeld.”
