Nostalgische gevoelens kunnen een pijnstillend effect hebben, constateren Chinese onderzoekers.
Bij het bestrijden van pijn denk je waarschijnlijk in eerste instantie aan het bekende paracetamolletje. Maar ook nostalgische gevoelens kunnen pijn verzachten, zo laat een nieuwe studie zien van psycholoog Ming Zhang en collega’s. Bovendien doen de onderzoekers met behulp van hersenscans een poging het mechanisme achter deze psychologische pijnstiller bloot te leggen.
Verhitte huid
Voor het experiment kregen proefpersonen tussen de 18 en de 25 ofwel foto’s te zien van plekken of voorwerpen uit hun kindertijd, ofwel foto’s waar locaties of spullen van nu op stonden. Vervolgens liet een apparaatje op hun onderarm ze pijn voelen door hun huid te verhitten. Daarbij bleken de deelnemers bij wie nostalgische gevoelens waren opgewekt minder pijn te ervaren dan de andere deelnemers.
Althans, tot op een bepaald punt. Bij hevige pijn (meer dan zeven op een schaal van nul tot tien) was er geen verschil meer tussen de proefpersonen die nostalgische plaatjes hadden bekeken en de andere proefpersonen. “Mogelijk houdt het effect van nostalgische gevoelens langer aan bij een lage pijnintenstiteit”, schrijven de onderzoekers daarover. “Een andere oorzaak kan zijn dat ernstige pijn meer van de hersenen vergt en daardoor het nostalgisch effect wordt verzwakt.”
Verbindingsstation
Heel verrassend is dit effect niet, zegt Bert Joosten, hoogleraar experimentele anesthesiologie en pijngeneeskunde aan het academisch ziekenhuis Maastricht UMC+. “Dat positieve emoties effect op pijn kunnen hebben, is al langer bekend. Nostalgie kun je zien als een positieve emotie, dus dat dit verschijnsel ook een effect op pijndrempels heeft, is dan niet vreemd.”
Bovendien borduurt de nieuwe studie van Zhang en haar team voort op onder meer deze studie uit 2020, die al een effect van nostalgie op pijn vond. Wat de nieuwe studie onderscheidt, is dat de proefpersonen ook in een fMRI-scanner werden gelegd. Dat leverde een glimp op van hóé nostalgie de hoeveelheid pijn die iemand ervaart kan beïnvloeden.
Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de thalamus, het ‘verbindingsstation’ van de hersenen. Volgens de onderzoekers verwerkt dat pijn anders onder de invloed van nostalgische gevoelens, en geeft het die informatie door aan een gebied in de hersenstam dat bekend staat als het periaquaductale grijs. Dat hersengebied zou vervolgens weer een seintje geven aan het voorste deel van de hersenen, de prefrontale cortex, zodat de pijn als minder ernstig wordt ervaren.
Verschillende generaties
Ook de resultaten van het fMRI-gedeelte van het onderzoek vindt Joosten niet erg verrassend. “Van de genoemde hersengebieden is al bekend dat ze betrokken zijn bij pijn en pijnbehandeling. Ik zie dit dan ook meer als een bevestiging van wat we al wisten dan als een nieuw inzicht.”
Bovendien, merkt hij op, waren de proefpersonen allemaal erg jong. “Het is zeker van belang om te kijken of het effect van nostalgie ook optreedt bij oudere proefpersonen, en misschien zelfs sterker is. Dit omdat toch de meerderheid van de chronische pijnpatiënten ouder is.” De onderzoekers onderkennen dat zelf trouwens ook. “Vergelijkbare studies waarbij gekeken wordt naar verschillende generaties zouden zeker nuttig zijn.”
