We worden met zijn allen steeds ouder, maar de mate waarin verschilt. Zo gaat de levensverwachting in Afrika sneller omhoog dan in Europa. En vrouwen worden nog altijd ouder dan mannen, maar het verschil wordt kleiner.
Bijna overal op de wereld is de levensverwachting in de laatste twee eeuwen sterk gestegen, maar de vraag is of landen naar elkaar toe groeien als het gaat om hoe oud hun inwoners worden of juist verder uit elkaar gaan lopen. Wat bleek: zowel in 1990 als in 2010 kunnen de landen worden geclusterd in vijf groepen op basis van hun levensverwachting. In de tussenliggende periode zijn verschillende landen geswitcht van cluster, meestal vanwege oorlogen of toegenomen armoede. In het algemeen vallen de clusters echter samen met de vijf continenten.
Westerse wereld aan kop
De hoogste levensverwachting vind je weinig verrassend in de Europese landen, Noord-Amerika, Australië, Japan en Nieuw-Zeeland. De tweede groep zijn landen in Azië en de Pacifische Eilanden. De derde groep bestaat uit landen in Midden- en Zuid-Amerika. Het grootste deel van de Afrikaanse landen vormt het vierde cluster. De vijfde groep is eigenlijk maar klein en bestaat enkel uit een paar landen die in een moeilijke situatie zitten door bijvoorbeeld oorlog. Met behulp van data van de Verenigde Naties konden zo 194 landen op de wereld in kaart worden gebracht.
“Mensen in landen uit de eerste groep hebben duidelijk de hoogste levensverwachting. Mannen uit dit cluster werden in 1990 gemiddeld ruim 72 jaar oud en vrouwen ruim 77 jaar”, vertelt onderzoeker David Atance van de Universidad de Alcalá in Spanje aan Scientias.nl. “In het cluster met de slechtste uitkomsten, voornamelijk landen in Centraal en Zuidelijk Afrika, werden mannen in die tijd nog geen 45 jaar oud en vrouwen ruim 50 jaar.”
Afrika trekt bij
Dat is in 2010 al een stuk beter. “De gemiddelde levensverwachting in de groep landen met de beste uitkomsten is dan dik 78 jaar voor mannen en ruim 83 jaar voor vrouwen. In dezelfde periode geldt voor het cluster met de slechtste uitkomsten een gemiddelde levensverwachting van bijna 58 voor mannen en ruim 61 jaar voor vrouwen.”
Die trend zet door, is de voorspelling. “In 2030 worden mannen in de groep rijke landen gemiddeld ruim 83 jaar en vrouwen 86,5 jaar. Voor het cluster armste landen geldt een levensverwachting van iets meer dan 61 jaar voor mannen en bijna 63 jaar voor vrouwen.” Wat de landen in alle vijf de clusters dus gemeen hebben is dat de levensverwachting nog steeds toeneemt en dat het verschil tussen mannen en vrouwen afneemt.
Kleiner verschil tussen mannen en vrouwen
“De levensverwachting van vrouwen gaat sinds ongeveer 2000 niet meer zo hard omhoog Het tempo van de groei is dus langzamer geworden”, legt onderzoeker Atance uit. “Ondertussen is dit tempo bij mannen ook omlaag gegaan, alleen niet zo hard als bij vrouwen. Dus het gat tussen mannen en vrouwen wordt kleiner, maar het blijft volgens de modellen ook in de toekomst bestaan.”
Vaak is de verklaring dat vrouwen gezonder leven dan mannen, maar Atance wijst nog op een andere oorzaak. “In een studie uit 2022 (waar wij ook al over schreven, red.) wordt aangetoond dat bij mannen als ze ouder worden steeds meer cellen het Y-chromosoom verliezen, dat in verband wordt gebracht met een verhoogd risico op overlijden en ouderdomsziektes, terwijl het bij vrouwen behouden blijft. Dat verklaart waarom er waarschijnlijk ook in de toekomst een verschil blijft in levensverwachting tussen mannen en vrouwen.”
De toekomst
De onderzoeker is verbaasd over de mate waarin de clusters samenvallen met de continenten en ook over hoe de levensverwachting maar blijft stijgen. “Alle landen hebben hun levensverwachting verbeterd in alle onderzochte periodes (1990-2030). Afrika is de regio met de grootste verbeteringen op dit gebied. Maar zelfs in de best presterende landen stijgt de levensverwachting, al neemt de stijging in de loop der tijd af.”
In de toekomst zet deze trend door. “De voorspellingen voor 2030 zijn dat de verschillen tussen landen afnemen. Ook het verschil tussen mannen en vrouwen wordt kleiner, maar zoals gezegd: het is wel zo dat dit verschil in de toekomst blijft bestaan.”
