Het is nog eens iets anders dan een potje of een pijlpunt: archeologen hebben in het Amazonegebied een enorme verloren stad ontdekt, waar zo’n 2000 jaar geleden minstens 10.000 mensen woonden.
Meer dan twintig jaar geleden vond de archeoloog Stéphen Rostain al een aantal aarden heuvels en overwoekerde wegen in het Amazonegebied in het oosten van Ecuador. “Maar ik wist niet precies hoe het allemaal in elkaar paste”, aldus Rostain. Nieuwe lasertechnologie bood uitkomst. De vondsten in de beboste heuvels aan de voet van de Andes bleken namelijk deel uit te maken van een netwerk van nederzettingen, met elkaar verbonden door wegen. “Het bleek een verloren vallei met steden. Het is ongelooflijk”, reageert Rostain enthousiast.
Bij de vulkaan
De nederzettingen moeten zeker duizend jaar hebben bestaan. Ze werden tussen 500 voor en 500 na Christus bewoond door het Upano-volk, min of meer gelijktijdig met het bestaan van het Romeinse Rijk in Europa dus. Het gebied lag vlakbij een vulkaan waardoor de grond erg vruchtbaar was, maar wat mogelijk ook tot de ondergang van de steden leidde. Met behulp van LiDAR-technologie zijn 6000 rechthoekige platforms gevonden van zo’n 20 bij 10 meter breed en 3 meter hoog. Ze stonden in groepjes van drie tot zes bij elkaar rond een soort plein. Waarschijnlijk waren het bijna allemaal huizen, maar er waren ook ceremoniële gebouwen bij. Zo is er een complex gevonden van 140 bij 40 meter.
Zo groot als Londen
De heuvels waren omringd door akkers, inclusief irrigatiekanalen. De grootste wegen waren 10 meter breed en 10 tot 20 kilometer lang. Het is lastig in te schatten hoeveel mensen er precies woonden, maar het moeten er zeker 10.000 zijn geweest en mogelijk wel 30.000 op de top van de beschaving. Dat is vergelijkbaar met de bevolking in Londen in de Romeinse tijd, op dat moment ook al de grootste stad van het Verenigd Koninkrijk. Het netwerk van nederzettingen was bovendien groter dan veel bekende Maya-samenlevingen in Mexico en Centraal-Amerika.
Veel geciviliseerder dan gedacht
Dit verandert ons beeld van het vroegere leven in de Amazone compleet. We waren wel bekend met steden hoog in de Andes, zoals Machu Picchu in Peru, maar van het Amazonegebied werd altijd gedacht dat mensen er een nomadenbestaan leidden of in heel kleine nederzettingen leefden. “Deze steden zijn ouder dan alles wat we eerder hebben gevonden in de Amazone. Wij hebben een Eurocentrische kijk op beschaving, maar dit toont aan dat we ons idee moeten veranderen van wat cultuur en beschaving is”, aldus Rostain. “Het verandert de manier waarop we Amazoneculturen zien. De meesten denken dan aan kleine groepen mensen, waarschijnlijk naakt, levend in hutten en werkend op het land. Maar dit toont aan dat de mensen toen in complexe, stedelijke samenlevingen leefden”, voegt medeonderzoeker Antoine Dorison toe.
Ook een archeoloog, die niet aan de studie meewerkte, Michael Heckenberger van de University of Florida, is positief verrast. “De steden waren dichtbevolkt en de samenleving was extreem gecompliceerd. Voor die regio is het echt een klasse apart, gezien hoe lang het geleden is.”
Grote diversiteit
Om zo’n beschaving op te bouwen midden in het regenwoud van de Amazone is zeker niet makkelijk. Er is een uitgebreid systeem van georganiseerde arbeid vereist om de duizenden heuvels, woningen en wegen aan te leggen. “De Inca’s en de Maya’s bouwden met steen, maar de mensen in de Amazone hadden dat meestal niet. Ze bouwden met modder. Dat is een immense berg werk”, reageert José Iriarte van de Britse University of Exeter. “Deze recente ontdekkingen hebben aangetoond hoeveel complexer het verleden in het Amazonegebied is.”
Het is niet voor het eerst dat er in het regenwoud tekenen zijn gevonden van complexe beschavingen. Ook in het Amazonegebied in Bolivia en Brazilië bleken er al samenlevingen te hebben bestaan. “Er is altijd een ongelooflijke diversiteit van mensen en nederzettingen geweest in de Amazone, niet één manier van leven”, zegt Rostain. “We beginnen nu alleen pas meer over ze te weten te komen.”
