De apensoort Gigantopithecus blacki is al meer dan tien jaar een gigantisch raadsel voor wetenschappers. Zo was het dier mogelijk wel drie meter lang en woog het naar schatting ongeveer 250 kg. Ondanks die indrukwekkende cijfers is het dier inmiddels uitgestorven, en onderzoekers vragen zich al lange tijd af hoe dat nou kan. Inmiddels hebben ze een antwoord gevonden: het lijkt er sterk op dat de apensoort in evolutionair opzicht niet echt mee kon komen.
Wetenschapper Yingqi Zhang heeft meegewerkt aan het onderzoek. Hij legt uit: “Het verhaal van G. blacki is een raadsel binnen de paleontologie. Hoe kan het dat zo’n machtig wezen uitstierf in een periode waarin veel andere primaten prima konden overleven? Het achterhalen van de oorzaak van het verdwijnen van G. blacki is dan ook een belangrijk doel geworden binnen de wetenschap.” En Zhang en collega’s denken nu dus een oorzaak voor het uitsterven van G. blacki gevonden te hebben; hun bevindingen zijn gepubliceerd in het blad Nature.
Ultieme specialist
Volgens het onderzoek is de achterliggende oorzaak uiteindelijk een combinatie van verschillende factoren. Ten eerste had G. blacki moeite om zijn voedselvoorkeuren en gedrag aan te passen. Ten tweede was er een verandering in klimaat bezig waardoor seizoenen veel uitgesprokener werden, en de apensoort vond het maar lastig om hiermee om te gaan. Zhang vertelt: “G. blacki was de ultieme specialist, vooral vergeleken met de veel veranderlijke orang-oetan. Dit is uiteindelijk dan ook de reden geweest dat ze (G. blacki, red.) zijn uitgestorven.” Zo hadden orang-oetans – die vrij nauw aan G. blacki verwant zijn – het vermogen om zich veel flexibeler aan te passen aan wat er van hen werd gevraagd, terwijl G. blacki het uitsluitend goed deed in bossen met specifieke soorten voedsel. Toen dit voedsel uiteindelijk verdween door de verandering in klimaat, verloor G. blacki daarmee ook meteen de grootste voedselbron. De conclusie is dan ook dat dit de reden is dat G. blacki uiteindelijk uitstierf.
Datering
Voor het onderzoek hebben de wetenschappers alles uit de kast gehaald. Ze hebben bewijs verzameld in 22 verschillende grotten in het zuiden van China. Om dit bewijs goed te kunnen analyseren was het eerst nodig om middels een goede datering te bepalen wanneer de apensoort uiteindelijk is uitgestorven. Mede-wetenschapper Kira Westaway licht toe: “Het is significant dat we nu een duidelijke oorzaak kunnen aanwijzen voor het uitsterven van de soort. Het bepalen van de periode waarin dit is gebeurd, is hiervoor heel belangrijk, omdat we hiermee reconstructies kunnen uitvoeren van de omgeving en het gedrag. Zonder goede datering ben je simpelweg op de verkeerde plekken aan het zoeken naar aanwijzingen.” Uiteindelijk onthullen de onderzoekers met behulp van maar liefst 6 verschillende dateringstechnieken dat G. blacki ergens tussen de 295.000 en 215.000 jaar geleden is uitgestorven. En dat is dus een periode die gekenmerkt wordt door een veranderend klimaat en waarin G. blacki weinig flexibel bleek. En dat werd zijn ondergang.
Massa-extinctie
Het onderzoek is significant, omdat het ons meer kan vertellen over hoe diersoorten uiteindelijk uitsterven. Westaway waarschuwt dat het zomaar kan zijn dat er in de nabije toekomst weer een evenement plaatsvindt waarbij veel soorten het niet zullen overleven. “Met de dreiging van een zesde massa-extinctie is het heel belangrijk dat we goed begrijpen waarom diersoorten uiteindelijk uitsterven. Dit geeft ons een goed beginpunt om te onderzoeken hoe veerkrachtig primaten nou echt zijn en wat het waarschijnlijke lot van andere grote diersoorten zal zijn.”
