Archeologen hebben zojuist meer dan 100 ornamenten ontdekt die vermoedelijk gebruikt werden voor piercings. De vondst is waarschijnlijk ongeveer 11.000 jaar oud – en daarmee het eerste bewijs dat mensen al sinds de steentijd oorbellen dragen.
Wetenschapper Emma Baysal heeft meegewerkt aan het onderzoek. Ze vertelt aan Scientias.nl: “We wisten al wel eerder dat oorbellen in de steentijd bestonden. Echter was het lastig om te bewijzen dat deze ook echt werden gedragen door het lichaam te doorboren. De meest verrassende ontdekking van dit onderzoek was dan ook dat we ontdekten hoe wijdverspreid dit gebruik blijkbaar daadwerkelijk was. Daarnaast was het ook erg verrassend om te ontdekken dat mensen niet alleen piercings droegen in hun oren, maar blijkbaar ook in zowel hun boven- als onderlip.” Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Antiquity.
Prehistorisch dorp
Voor het onderzoek hebben meerdere Turkse onderzoeksinstituten samengewerkt om de begraafplaatsen van Boncuklu Tarla te analyseren. Deze begraafplaatsen bevinden zich op deze plek, omdat Boncuklu Tarla heel lang geleden een dorp was in het zuidoosten van Turkije. In deze graven hebben de onderzoekers uiteindelijk meer dan 100 ornamenten gevonden. Deze ornamenten bevonden zich in het graf op bijzonder specifieke plekken: direct tegen de schedel aan op de locaties waar zich vroeger de lippen en de oren bevonden. Baysal legt uit: “Het was in deze samenleving destijds gebruikelijk om overleden dorpelingen onder de vloer te begraven. Dit deden ze zodat overledenen toch binnen de gemeenschap konden blijven waar ze hun hele leven hadden doorgebracht. Er werd tijdens het begraven geen rekening gehouden met leeftijd of geslacht. Onze antropoloog heeft veel van deze gevonden skeletten weten te analyseren door gebruik te maken van standaard onderzoekstechnieken. Echter moet hierbij wel gezegd worden dat veel skeletten niet in een goede staat verkeerden. Het was dan ook niet mogelijk om van alle skeletten de leeftijd en het geslacht te bepalen.”
Het viel de onderzoekers echter vooral op dat de ornamenten zich uitsluitend bevonden bij de skeletten van volwassenen – en dus niet bij skeletten van kinderen. Volgens Baysal is het dan ook waarschijnlijk dat de piercings onderdeel uitmaakten van een leeftijdsgebonden ritueel: “Het zou goed kunnen dat de piercings onderdeel waren van een traditie die we vandaag de dag nog steeds kennen. Echter is het heel erg moeilijk om te achterhalen wáárom het bereiken van een specifieke leeftijd zo bijzonder was (voor de inwoners van Boncuklu Tarla, red.). We weten helaas erg weinig van de manier waarop ze vroeger dachten en geloofden. Het zou kunnen dat het wellicht iets te maken had met het vermogen om kinderen te baren of om mee te helpen met de jacht. Wat we in ieder geval wel kunnen stellen, is dat het heel waarschijnlijk is dat ze kinderen geen piercings gaven vanwege het risico op infectie.”
Piercen
Voor het piercen gebruikten de bewoners van Boncuklu Tarla waarschijnlijk puntige objecten of planten uit de omgeving om een gaatje te maken, waarna de huid werd uitgerekt tijdens het helen om zo ruimte te maken voor grotere ornamenten. “Deze ornamenten waren grotendeels van kalksteen, obsidiaan en kleine riviersteentjes. Ze haalden deze objecten waarschijnlijk vooral uit de nabije Tigris-rivier. Vroeger maakten ze ook handgereedschap van obsidiaan. We vermoeden dat de ornamenten van obsidiaan werden vervaardigd van het overgebleven afval van dit proces.”
Sociale status
De resultaten van het onderzoek zijn opzienbarend, omdat ze dus meer inzicht geven in het gebruik van piercings door de jaren heen. De vondst is bijzonder, omdat hiermee voor het eerst bewezen kan worden dat mensen uit de vroege steentijd óók al piercings droegen. Baysal geeft echter ook aan dat er nog een hoop vragen openstaan. Ze laat weten: “Helaas zijn we nog volop bezig met ons onderzoek en is er nog veel onduidelijk. Zo weten we nog niet of de specifieke vorm van de ornamenten een speciale betekenis had, of dat dit gewoon een kwestie was van smaak. Daarnaast weten we dat de mensen in dit gebied ook veel gebruikmaakten van andere manieren om zich te uiten, zoals het dragen van speciale kettingen of armbanden. Uiteindelijk hopen we te ontdekken of er combinaties bestaan die ons meer kunnen vertellen over de identiteit, zoals welke sociale status mensen hadden en of dit iets te maken had met factoren zoals leeftijd en geslacht.”
