Veel rokers zijn bang dat ze dik worden als ze stoppen met roken. Het is soms zelfs een excuus om maar door te gaan met de levensbedreigende verslaving. Een slecht excuus blijkt nu: roken vergroot juist de hoeveelheid buikvet.
Om precies te zijn, neemt bij rokers het visceraal vet toe. Dat is vet dat in en tussen je organen zit. Het is dieper gelegen dan het ‘normale’ onderhuidse vet. Als je de omvang van je middel meet, meet je in feite visceraal vet. Een beetje daarvan heb je wel nodig, maar het is al snel te veel en dan kan het leiden tot allerlei ziektes en een vroegtijdige dood.
Zo is orgaanvet gelinkt aan een hoger risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2, beroertes en dementie. Rokers hebben doorgaans een lager lichaamsgewicht dan niet-rokers, maar ook méér buikvet en visceraal vet. Dat is moeilijk aan de buitenkant te zien. Het kan goed zijn dat iemand een strakke buik heeft en er toch ongezonde hoeveelheden orgaanvet verstopt zitten in de buikholte.
Een berg genetisch onderzoek
Om erachter te komen hoe dat bij rokers zit hebben de onderzoekers van de Universiteit van Kopenhagen een statistische analyse losgelaten op de resultaten van verschillende genetische onderzoeken. Ze combineerden eerdere studies naar de blootstelling aan roken en metingen van de verdeling van lichaamsvet bij de taille en de heupen.
Eerst identificeerden de wetenschappers de genen die verband houden met rookgewoonten en de verdeling van lichaamsvet. Daarna gebruikten ze deze genetische informatie om te bepalen of mensen met aan roken gelinkte genen een andere verdeling van lichaamsvet hebben. Hierbij hielden ze rekening met andere factoren, zoals alcoholgebruik en sociaaleconomische achtergrond, om er zeker van te zijn dat eventuele verbanden tussen roken en de verdeling van lichaamsvet ook echt te wijten zijn aan het roken zelf.
Taille-heup-verhouding
En dat bleek dus zo te zijn. “Uit dit onderzoek is gebleken dat beginnen met roken en een leven lang door blijven roken kan leiden tot een toename van buikvet”, legt hoofdonderzoeker Germán Carrasquilla uit. “Dit blijkt uit metingen van de taille-heup-verhouding. Ook ontdekten we dat het type vet dat toeneemt waarschijnlijk het visceraal vet is en niet het vet dat vlak onder de huid zit. Bij eerdere onderzoeken was het bewijs minder sterk, omdat een derde variabele de resultaten beïnvloedde. Bij ons onderzoek daarentegen hebben we het potentiële effect van deze variabelen een stuk beter in de hand. De invloed van roken op buikvet bleef overeind, ongeacht andere factoren, zoals de sociaaleconomische status, alcoholgebruik, ADHD, of hoe risicozoekend een persoon is.”
Twee vliegen in één klap
De wetenschappers kwamen erachter dat overtollig buikvet bij rokers voornamelijk uit visceraal vet bestaat door DNA-varianten te bestuderen die aan rookgewoonten en buikvet zijn gekoppeld. Deze genetische factoren bleken duidelijk sterker gelinkt aan de toename van visceraal vetweefsel dan aan onderhuids vet. De twee onderliggende onderzoeken waren erg groot opgezet. Er deden maar liefst 1,65 miljoen mensen mee aan de studie naar de DNA-verschillen bij Europese voorouders. Bij het onderzoek naar de verdeling van lichaamsvet waren ruim 600.000 mensen betrokken.
“Ons onderzoek laat zien dat er nog een extra reden is om ons als samenleving in te spannen om roken uit te bannen, of in ieder geval sterk terug te dringen. De volksgezondheid is erbij gebaat om gevaarlijk visceraal vet en alle chronische ziekten die daarmee verband houden, zo veel mogelijk in te dammen. Zo slaan we twee vliegen in één klap”, besluit Carrasquilla.
Van de volwassen Nederlanders rookt nog altijd 19 procent. 13,5 procent doet dat dagelijks en 2,7 procent rookt meer dan twintig sigaretten per dag. Dat aantal is wel hard gezakt. In 1990 rookte meer dan 35 procent van de mensen.
