Van onderzoek naar het DNA van octopussen verwacht je dat het allerlei info oplevert over…inderdaad octopussen, maar een nieuwe genetische analyse leidde tot een nog veel interessantere ontdekking over de opwarming van de Aarde.
Zo’n 120.000 jaar geleden was de Aarde ongeveer even warm als nu. Dat heeft er waarschijnlijk toe geleid dat de West-Antarctische ijskap volledig is ingestort, schrijven Australische onderzoekers in Science. Om dat aan te tonen, keken ze naar de genetische profielen van octopussen, die op Antarctica leven en ze ontdekten dat de populaties aan beide zijden van de West-Antarctische ijskap tijdens het laatste interglaciaal vermengd zijn geraakt. Toen was de ijskap dus vermoedelijk gesmolten, zodat de dieren van de ene naar de andere kant konden zwemmen.
Genen uitwisselen
Onderzoeker Nerida Wilson van de University of Western Australia legt uit: “De inktvissen konden alleen mengen en genen uitwisselen als de West-Antarctische ijskap in zijn geheel was ingestort, waardoor zich een zeeweg opende die de octopussen konden gebruiken om verbinding te zoeken met elkaar.”
De wetenschappers ontdekten de historische genetische link tussen de populaties door naar het DNA van zogenoemde Turquet’s octopussen te kijken die nu rond Antarctica leven. Deze inktvissen zijn, exclusief hun armen, slechts zo lang als een potlood. Ze leven overal in het gebied in water tot een diepte van 1 kilometer. De dieren eten borstelwormen, vlokreeftjes en andere kleine ongewervelde diertjes.
De onderzoekers namen monsters van 96 octopussen, die ze verzamelden over een periode van 33 jaar. De meesten waren bijvangst van grote vissersschepen. Uit deze monsters haalden de onderzoekers DNA van de dieren. Ze keken naar een grote groep genetische markers waarmee ze de inktvissen konden onderverdelen in afzonderlijke populaties.
Geïsoleerde populaties
Daaruit bleek dat vier populaties van octopussen, die in de Weddell-zee, de Amundsen-zee, de Ross-zee en op Oost-Antarctica leefden, allemaal verbonden waren door de oceaanstromen die om Antarctica cirkelen. Daardoor waren de populaties genetisch gezien vergelijkbaar met elkaar. Maar nadat de West-Antarctische ijskap ontstond, raakten de groepen octopussen geïsoleerd en begonnen er genetische verschillen te ontstaan. De ijskap werd groter toen de wereldwijde temperatuur zakte, waardoor er meer ijs ontstond en de zeespiegel daalde. Maar tijdens het laatste interglaciaal – van 129.000 tot 116.000 jaar geleden – werd het weer warmer. De temperaturen stegen met 0,5 tot 1,5 graad vergeleken met pre-industrieel niveau en de zeespiegel was 5 tot 10 meter hoger dan nu.
In lijn met eerder onderzoek
Tot nu toe was echter niet met zekerheid te zeggen of en in welke mate de West-Antarctische ijskap in die periode verdween. De nieuwe bevindingen zijn nu in lijn met eerder geologisch bewijs dat al wees op een flink verlies aan ijs. In 2019 had een wetenschappelijk drilschip namelijk al sedimenten uit de ‘Iceberg Alley’ gehaald, een belangrijke route waarlangs Antarctische ijsbergen wegdrijven naar het noorden. De sedimentkernen toonden een flinke toename van ijsbergen tijdens het laatste interglaciaal. Dat maakt duidelijk dat er vermoedelijk een enorme ineenstorting was van de ijskap. De slimme analyse van het inktvis-DNA levert nu behoorlijk overtuigend bewijs dat de ijskap zelfs helemaal verdwenen was in die periode.
Cruciaal voor zeespiegelstijging
Dat is natuurlijk zorgwekkend, aangezien het nu ongeveer even warm is als toen. De resultaten laten zien dat zelfs als we de opwarming onder de 1,5 graad uit het klimaatakkoord van Parijs weten te houden de West-Antarctische ijskap kan wegsmelten.
Hoofdonderzoeker professor Jan Strugnell van de James Cook University legt uit hoe belangrijk het is dat we meer te weten komen over de kans dat dit ijs verdwijnt. “De West-Antarctische ijskap is cruciaal voor onze voorspellingen, aangezien dit ijs de grootste bijdrage van heel Antarctica levert aan de wereldwijde zeespiegelstijging. Een volledige ineenstorting leidt waarschijnlijk tot een stijging van het water met 3 tot 5 meter.”
En dat heeft enorme gevolgen voor tal van kustgebieden en vele grote steden op de wereld die aan zee liggen. De resultaten van deze studie kunnen zo dus in ieder geval een belangrijke bijdrage leveren aan besluitvorming rond klimaatadaptatie over de hele wereld.
