Wetenschappers hebben een heel bijzondere ontdekking gedaan: een verkoolde boekrol, afkomstig uit het onfortuinlijke Romeinse stadje Herculaneum, onthult nu waar de precieze begraafplaats van Plato zich zou moeten bevinden.
Opeens stond het daar: de precieze begraafplaats van Plato – één van de belangrijkste filosofen ooit. De passage is afkomstig uit een verkoolde boekrol die gevonden werd in de oude stad Herculaneum. Geschiedenisliefhebbers weten daarmee dan ook meteen de reden wáárom de boekrol verkoold was; Herculaneum werd in het jaar 79 bedolven onder een dikke laag as en vulkanisch materiaal na een uitbarsting van de Vesuvius. Net als de stad Pompeii staat ook Herculaneum erom bekend dat de stad zelf daardoor deels beschermd is gebleven tegen de elementen en eventuele dieven. Vandaar dat in beide steden ook al de nodige opwindende archeologische vondsten zijn gedaan.
Boekrol
Één van de goed bewaarde schatten van Herculaneum bleek een oude boekrol te zijn die zich in detail richt op de geschiedenis van de Academie van Athene, welke door Plato is opgericht. Als onderdeel van die omschrijving richtte de schrijver, Philodemus van Gadara, zich ineens op de precieze begraafplaats van Plato zelf. Hieruit blijkt dat Plato begraven zou moeten liggen op het terrein van de Academie, in een tuin die speciaal voor hem gereserveerd was. De vondst is gedaan in het kader van het ‘GreekSchools’-project, dat zich richt op het publiceren van een vernieuwde versie van het werk van Philodemus. De vondst is gepresenteerd in Napels, in de Vittorio Emanuele III-bibliotheek.
Radicale verandering
Voor het onderzoek hebben de wetenschappers de verkoolde boekrol gescand met behulp van infrarode en ultraviolette straling. Naderhand hebben de wetenschappers gebruik gemaakt van AI om de tekst duidelijker te krijgen, waardoor uiteindelijk meer dan 1000 woorden zichtbaar werden – ongeveer 30% van het hele document. Wetenschapper Graziano Ranocchia heeft meegewerkt aan het onderzoek. Hij laat weten: “Vergeleken met eerdere versies beschikken we nu over een tekst die radicaal anders is geworden. Uit deze tekst blijken een aantal nieuwe en duidelijke feiten wat betreft veel academische filosofen. Door gebruik te maken van deze nieuwe editie hebben wetenschappers onverwachte deducties kunnen doen.”
Barbaarse muzikant
De resultaten van het onderzoek weten de wetenschap flink op te schudden. Zo bevat de nieuwe tekst talloze details wat betreft de Academie van Athene. Niet alleen dat; Philodemus vertelt ook uitgebreid over Hellenistische literatuur, zichzelf en geschiedenis in het algemeen. Philodemus schrijft zelfs over een ontmoeting tussen Plato en een ‘barbaarse’ muzikant uit Thracië, waarbij Plato zich minachtend uitlaat over de muzikale en ritmische capaciteiten van de ‘barbaar’.
Er worden ook serieuzere feiten genoemd. Zo weten wetenschappers al langer dat Plato uiteindelijk als slaaf werd verkocht. Vooralsnog was de consensus dat dit waarschijnlijk plaatsvond in het jaar 387 voor Christus, tijdens zijn verblijf in Sicilië aan het hof van Dionysus I. Uit het nieuwe document blijkt dat dit waarschijnlijk eerder het geval was. Hiervoor worden twee opties genoemd. Op z’n vroegst zou Plato verkocht zijn in het jaar 404 voor Christus. Voor de tweede mogelijkheid kijken onderzoekers naar het jaar 399 voor Christus, direct na de dood van Socrates.
