Eeuwenlang gingen wetenschappers uit van de regel van Bergmann, die bepaalt dat dieren in koudere klimaten groter zijn dan hun verwanten die op warmere plekken leven. Maar die vlieger blijkt niet op te gaan, toont onderzoek bij fossielen van dinosaurussen aan.
Sterker nog, de regel die al uit 1847 stamt, kan waarschijnlijk op de schop. Er blijkt geen enkel verband te zijn tussen noordelijk levende dino’s en hun tropischer ingestelde soortgenoten. En ook bij hedendaagse dieren is er nauwelijks een relatie tussen de temperatuur en de lichaamsgrootte.
Geen regel maar een uitzondering
“Onze studie laat zien dat je de evolutie van verschillende lichaamsgroottes bij dinosaurussen en zoogdieren niet simpelweg kunt reduceren tot een functie van de breedtegraad of de temperatuur”, begint hoofdonderzoeker Lauren Wilson van de University of Alaska. “We hebben ontdekt dat de regel van Bergmann alleen toe te passen is op een deel van de dieren met een stabiele lichaamstemperatuur. Plus: hij geldt alleen als je kijkt naar de buitentemperatuur en alle andere klimaatfactoren negeert. Dit bewijst dat de regel van Bergmann eigenlijk de uitzondering is in plaats van de regel.”
De studie, die in Nature verscheen, begon met een hele simpele vraag: is de regel van Bergmann van toepassing op dinosaurussen? Na evaluatie van bergen fossielen kwam er een al even eenvoudig antwoord: ‘nee’. Er waren gegevens van dinosaurussen die helemaal in het noorden van Alaska leefden, waar ze te maken hadden met sneeuw en vorst. Maar deze pooldino’s bleken helemaal niet groter dan hun soortgenoten in warmere gebieden.
Ook niet bij vogels
En alsof dat nog niet genoeg was, deden de onderzoekers eenzelfde evaluatie van moderne zoogdieren en vogels, de afstammelingen van prehistorische zoogdieren en dinosaurussen. De resultaten waren grotendeels hetzelfde: de breedtegraad kan de lichaamsgrootte níét voorspellen. Er was een klein verband tussen de grootte van moderne vogels en de temperatuur, maar dat gold dan weer niet voor prehistorische vogels.
De kracht van fossielen
Bizar eigenlijk dat een regel die al zo lang bestaat op zo’n simpele manier wordt weerlegd. De onderzoekers zeggen dan ook dat wetenschappers veel vaker data van fossielen kunnen en moeten gebruiken om hedendaagse hypotheses en wetenschappelijke wetten te testen. “De fossielengegevens bieden een kijkje in compleet andere ecosystemen en klimaten, waardoor we op een heel nieuwe manier de toepasbaarheid van ecologische regels kunnen onderzoeken”, reageert onderzoeker Jacob Gardner van de University of Reading.
Wetenschappelijke regels moeten net zo goed van toepassing zijn op fossielen als op moderne dieren. “Je kunt moderne ecosystemen niet begrijpen als je hun evolutionaire wortels negeert. Je moet naar het verleden kijken om te begrijpen hoe de dingen zijn geworden zoals ze nu zijn”, klinkt het tot slot.
De regel van Bergmann houdt in dat dieren die in koude gebieden leven op hogere breedtegraden meestal groter zijn dan hun verwanten in warmere streken. Dat is evolutionair gezien handig, omdat het huidoppervlak van grotere dieren naar verhouding kleiner is dan de rest van hun lichaam. Daardoor kunnen ze makkelijker hun warmte vasthouden en dus overleven in de kou. Voor kleinere dieren geldt het omgekeerde: zij kunnen doordat ze relatief gezien meer huid hebben hun warmte beter kwijt als de temperatuur oploopt.
Klimaatverandering
Dat speelt ook een rol bij klimaatverandering, zo schreven we eerder dit jaar. Er is al aangetoond dat veel vogels bijvoorbeeld kleiner worden, omdat hun leefgebied warmer wordt. Maar niet alleen in het dinotijdperk zijn er uitzonderingen, ook onlangs nog is ontdekt dat er vogelsoorten zijn in Tanzania die juist groter worden, terwijl de gemiddelde temperatuur er is gestegen. De onderzoekers bestudeerden 42 soorten en die zijn in de afgelopen 36 jaar allemaal gemiddeld met ruim 4 procent gegroeid.
