Suikertaks werkt: duizenden Britse kinderen minder dik dankzij belasting op frisdrank

Niet alleen produceren frisdrankfabrikanten sinds de suikertaks drankjes met minder suiker, ook het koopgedrag van veel Britten is veranderd. En dat alles ten gunste van de gezondheid, zo bewijst een nieuwe studie nu.

In april 2018 ging het roer in Groot-Brittannië om. De suikertaks werd ingevoerd: een belasting op suikerhoudende frisdranken om overgewicht terug te dringen. Terwijl er in Nederland nog over een soortgelijke heffing wordt gedubd, plukken de Britten er al de vruchten van. Zo blijken met name Britse meisjes dankzij de suikertaks minder dik.

Invoering suikertaks
Overgewicht is al jaren een groot probleem bij onze westerburen. Eén op de drie kinderen in Groot-Brittannië heeft overgewicht of lijdt aan obesitas als ze het basisonderwijs verlaten. Het is waarschijnlijk deels te herleiden naar de consumptie van suikerhoudende dranken, waarvan bekend is dat ze het risico op obesitas en andere ernstige ziektes vergroten. En dus besloot de Britse regering in te grijpen met een veelomvattend maatregelenpakket. “De suikertaks werd ingevoerd als reactie op de zeer hoge aantallen kinderen met obesitas,” vertelt onderzoeker Nina Rogers in een interview met Scientias.nl. “De belasting is bedoeld om frisdrankfabrikanten te stimuleren de hoeveelheid suiker in hun drankjes te verlagen. Alleen dranken met minder dan 5 g/100 ml suiker zijn vrijgesteld.”

Werkt het echt?
Een prangende vraag is natuurlijk of een dergelijke suikertaks echt werkt. “Er zijn aanwijzingen dat de belasting heeft geleid tot een vermindering van de aankoop van suikerhoudende dranken,” vertelt Rogers. “Ook verlaagden frisdrankfabrikanten niet lang na de invoering ervan de hoeveelheid suiker in hun drankjes.” En hoewel dat veelbelovend is, is het de vraag of dit ook daadwerkelijk heeft geleid tot een afname van het aantal te dikke kinderen. Om dat te onderzoeken, bestudeerde het team gezondheidsgegevens van meer dan een miljoen kinderen op Engelse basisscholen. De leerlingen (van 4-5 en 10-11 jaar) werden tussen 2014 en 2020 gevolgd. Vervolgens vergeleken de onderzoekers de obesitascijfers negentien maanden na de invoering van de suikertaks met de voorspelde cijfers als de suikertaks niet was ingevoerd.

Bemoedigend
De bevindingen uit de studie zijn bemoedigend, aldus Rogers. “De invoering van de suikertaks kunnen we nu in verband brengen met >5000 minder gevallen van obesitas bij meisjes tussen de tien en de elf jaar,” vertelt ze. De onderzoekers vonden een relatieve vermindering van het aantal zwaarlijvige meisjes in deze leeftijdsgroep van acht procent. “Met name meisjes afkomstig van scholen in de meest achtergestelde wijken, zijn minder dik,” zegt Rogers.

Jongens
Hoewel er onder meisjes grote vooruitgangen zijn geboekt, lijkt de suikertaks minder invloed te hebben op jongens. Zo merkten de onderzoekers bij jongens tussen de tien en de elf jaar geen duidelijke daling van het aantal obesitasgevallen op. Maar waarom? “Op dit moment begrijpen we nog niet helemaal waarom meisjes anders reageren op de suikertaks dan jongens,” vertelt Rogers desgevraagd. “Overigens leidde een recent onderzoek in Mexico tot soortgelijke resultaten.” Hoewel er diepgaandere studies nodig zijn, denkt Rogers de bevindingen tot op zekere hoogte te kunnen verklaren. “Het kan ermee te maken hebben dat meisjes gevoeliger zijn voor de berichtgeving over de volksgezondheid die voortkwam uit discussies die plaatsvonden rond de invoering van de suikertaks,” oppert ze. “Ten tweede kan het zijn dat jongens ontvankelijker zijn voor marketing en reclame. Ten slotte voelen jongens mogelijk meer druk om in aanwezigheid van leeftijdgenoten te kiezen voor een suikerhoudend drankje in plaats van voor een ‘duf’, gezond aftreksel.”

Jonge kinderen
Kortom, uit de bevindingen blijkt dat sommige groepen kinderen beter op de suikertaks reageren dan andere. “Ook zeer jonge kinderen (tussen de vier en de vijf jaar) lijken er niet op dezelfde manier als oudere meisjes van te profiteren,” zegt Rogers. Al kan dat ook te maken hebben met op welke dranken de belasting precies wordt geheven. “Momenteel omvat de suikertaks geen vruchtensappen die veel suiker bevatten,” legt de onderzoeker uit. “En juist deze drankjes worden in grote hoeveelheden door jonge kinderen geconsumeerd. Daarnaast wordt de suikertaks ook niet geheven op producten op basis van melk, zoals milkshakes. Er is dus nog ruimte voor verbetering.”

Effect
Ondanks dat, benadrukt Rogers dat de suikertaks wel degelijk effect heeft. “We hebben voor het eerst aangetoond dat de heffing van de Britse suikertaks waarschijnlijk heeft voorkomen dat er jaarlijks duizenden kinderen zwaarlijvig worden,” concludeert ze. Maar alleen een suikertaks is volgens Rogers niet genoeg. “Een verbod op reclame voor junkfood met veel zout, vet en suiker zal naar verwachting tevens een gunstig effect hebben op de consumptie van deze voedingsmiddelen,” zegt ze. “Het belangrijkste is dat we rekening moeten houden met de obesogene omgeving die zich om ons heen heeft ontwikkeld. Goedkoop en ongezond voedsel is in groten getale beschikbaar en maakt veelal deel uit van ons dagelijks leven. Daarentegen zou eigenlijk gezond voedsel goedkoper en toegankelijker gemaakt moeten worden. Daarnaast zouden sommige producten simpel aangepast kunnen worden om de voedingswaarde te verhogen. Dit zijn twee hele haalbare strategieën om de aandacht te verleggen van de individuele verantwoordelijkheid naar maatschappelijke verantwoordelijkheid.”

Het betekent dat er meer maatregelen nodig zijn om de prevalentie van obesitas bij basisschoolkinderen verder te verminderen. Maar met de suikertaks is Groot-Brittannië in ieder geval op de goede weg. Volgens Rogers zouden dan ook meerdere landen het voorbeeld moeten volgen. Wereldwijd hebben ondertussen 43 landen een suikertaks ingevoerd, waarvan 10 Europese landen (Ierland, België, Estland, Finland, Hongarije, Letland, Portugal, Frankrijk, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk).“In totaal zijn er al meer dan 80 jurisdicties die een vorm van suikerbelasting hebben ingevoerd, voornamelijk als een interventie om zwaarlijvigheid of aan obesitas gerelateerde aandoeningen te verminderen,” zegt ze. “Een suikertaks op frisdranken is zeker iets dat meer landen zouden moeten overwegen, naast andere maatregelen om obesitas te bestrijden.”

Bronmateriaal

"UK soft drink taxes associated with decreased obesity in girls" - PLOS (via EurekAlert)

Interview met Nina Rogers

Afbeelding bovenaan dit artikel: Cottonbro Studio, Pexels

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd