Het gebeurt regelmatig dat er een asteroïde onze atmosfeer in zeilt, maar meestal zien we dat niet van tevoren aankomen. Nu wel: NASA waarschuwde afgelopen zondag voor een heldere vuurbal die op onze planeet af stormde en zou neerstorten in de buurt van Berlijn.
Normaal gesproken crashen er meerdere keren per jaar ruimtestenen op Aarde, maar wat vrijwel uniek was aan deze keer is dat wetenschappers hem zo’n drie uur voor de inslag al hadden opgemerkt. Het is pas de achtste keer ooit dat het lukt om de impact van een asteroïde op voorhand te voorspellen.
Bekende asteroïdejager had weer beet
De asteroïde, die 2024 BXI is gedoopt, werd als eerste ontdekt door de zelfbenoemde asteroïdejager Krisztián Sárneczky, een astronoom van het Konkoly-observatorium in Hongarije. Hij zag de ruimterots door zijn Schmidt-telescoop in het observatorium. Vlak daarna kwam NASA met een gedetailleerde voorspelling van waar en wanneer de meteoriet zou neerstorten. “Een kleine asteroïde zal uit elkaar vallen als een onschadelijke vuurbal kort na half twee ’s nachts ten westen van Berlijn, vlakbij Nennhausen”, twitterde NASA in de nacht van 20 januari. Sárneczky is een expert. Hij ontdekte de afgelopen jaren honderden asteroïden en was de eerste die de 2022 EB5 waarnam, zo’n twee uur voor hij de atmosfeer binnenschoot. Ook toen gebruikte hij het Konkoly-observatorium voor zijn waarnemingen.
Here's the full video of the asteroid #Sar2736, a ~1 m object that broke up some 50 m west of #Belin, #Germany, and probably dropped some meteorites on the ground. Video credit: https://t.co/72o6ZzPNz8 pic.twitter.com/PA73dkqid1
— Denis Vida (@meteordoc) January 21, 2024
Slechts een paar seconden in beeld
Een camera in Leipzig wist beelden te maken van de uitzonderlijk heldere meteoor. Daarop is te zien hoe de asteroïde binnen een paar seconden tevoorschijn komt en weer verdwijnt. Voor de inslag was de asteroïde ongeveer een meter breed. Hij begon zo’n 50 kilometer ten westen van Berlijn uit elkaar te vallen en onderweg stortten er waarschijnlijk een paar stukken steen op de grond. Daar is ook al druk naar gezocht. “We zoeken naar donker ogende stenen met een glazige buitenkant. Vind je er een, noteer dan de GPS-locatie, stop de steen in een zak en breng hem naar ons”, schreef het Duitse Sample Analysis Laboratory al op X (voorheen Twitter). Doordat de meteoor met een hele steile hoek de atmosfeer in kwam, is het zoekgebied relatief klein.
Hoe kleiner, hoe moeilijker
Het is veel bijzonderder dan je misschien denkt dat we zo’n ruimterots waarnemen. Volgens het Europese Ruimteagentschap ESA is 99 procent van de asteroïden met een doorsnee van minder dan 30 meter, die in de buurt van de Aarde komen, nooit gevonden. De meeste planetoïden die onze planeet hebben getroffen, werden vele jaren na inslag pas ontdekt. Hoe kleiner een asteroïde is, hoe dichter hij bij de Aarde moet komen voor wetenschappers hem kunnen waarnemen. En dat maakt het natuurlijk erg lastig om ze van tevoren te zien aankomen.
In sommige gevallen kunnen asteroïden zich zelfs verborgen houden in het licht van de zon, zoals de meteoriet die uit de richting van de opkomende zon tevoorschijn schoot boven de Russische stad Tsjeljabinsk in 2013. Door deze asteroïde van zo’n 17 meter breed raakten zo’n 1200 mensen gewond, vooral als gevolg van gesneuvelde ruiten.
Er komt hulp
Het kán dus gevaarlijk zijn, zo’n gloeiende verrassing. Daarom werken wetenschappers aan nieuwe technologie om de hemel te scannen op asteroïden, voordat ze heel dichtbij de Aarde komen. Zo gaat bijvoorbeeld de NEO Surveyor-satelliet van NASA in 2027 de lucht in, maar er is ook hulp vanaf de grond, in de vorm van het Vera C. Rubin-observatorium in Chili. Vanaf 2025 gaan ze daar het zonnestelsel in kaart brengen om zo asteroïden eerder op te merken.
“Het heeft ons tweehonderd jaar gekost om alle asteroïden die we tot nu toe kennen, te ontdekken, zo’n 1,2 miljoen stuks in totaal”, zegt astronoom Mario Jurić, die het project in het Rubin-observatorium leidt. “In de eerste drie tot zes maanden van Rubin, verdubbelen we dat aantal.”
Het simpele antwoord: nee, dat hoeft niet. Van de meer dan een miljoen planetoïden die we nu in beeld hebben, zijn er een kleine 31.000 die in de buurt van de Aarde komen, schreven we eerder al. Daarvan zijn er uiteindelijk ruim 2200 als potentieel gevaarlijk bestempeld. ESA komt zelfs maar tot een lijst van iets meer dan 1400 ruimtestenen die een verhoogd risico vormen. Maar wees gerust: nader onderzoek heeft uitgewezen dat er geen enkele nu bekende ruimterots is, die in de komende honderd jaar een serieuze bedreiging voor onze planeet vormt.
Another *incredible* shot of the small asteroid burning up above Germany just moments ago—wow. pic.twitter.com/OGl0GuWGe6
— Dr Robin George Andrews 🌋☄️ (@SquigglyVolcano) January 21, 2024
