Het is een verrassend verband: mannen met gewrichtsklachten zijn minder vaak kinderloos en krijgen bovendien gemiddeld meer kinderen, ontdekten Noorse onderzoekers. Hoe is dat mogelijk?
De eerste logische gedachte die misschien in je opkomt, is dat het met de leefstijl te maken heeft, maar dat is niet zo. Het antwoord moeten we eerder zoeken in de behandeling van deze gewrichtspatiënten. Let wel: het gaat niet zomaar om zere knieën, maar om ernstigere ontstekingsziektes aan de gewrichten, zoals reumatoïde artritis of de ziekte van Bechterew.
Maar er is nog veel onduidelijk over het verband. De onderzoekers van het Stavanger University Hospital komen niet veel verder dan dat er nog onbekende factoren zijn rond de ontwikkeling van de ziekte of de behandeling ervan, die invloed hebben op de vruchtbaarheid van de patiënten.
Steeds meer auto-immuunziekten
Auto-immuunziektes komen steeds vaker voor in het Westen en er is al bekend dat die invloed kunnen hebben op de vruchtbaarheid. Zo is uit verschillende studies gebleken dat vrouwen, die inflammatoire gewrichtsziekten hebben – oftewel chronisch ontstoken gewrichten, voornamelijk in de handen, rug, knieën en heupen – juist verminderd vruchtbaar zijn. Soortgelijk onderzoek is onder mannen veel minder gedaan, maar daar is dus nu verandering in gekomen.
De onderzoekers berekenden de vruchtbaarheid door te kijken naar hoeveel van de bijna 11.000 Noorse mannen met chronische gewrichtsklachten kinderloos waren en hoeveel kinderen de rest kreeg. Ongeveer een derde was gediagnosticeerd met rheumatoïde artritis, nog eens een derde had last van artritis psoriatica en de rest leed aan spondyloartritis. Elke gewrichtspatiënt werd gematcht met vijf gezonde Noorse mannen.
Drie generaties medicijnen
Tussen 1967 en 2021 telden de onderzoekers meer dan 111.000 geboortes op de ruim 65.000 mannen die in de studie in totaal onder de loep zijn genomen. De gemiddelde leeftijd waarop de mannen met een inflammatoire gewrichtsziekte voor het eerst vader werden, was 27. In de controlegroep werden de mannen gemiddeld op hun 28ste voor het eerst vader. De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose werd gesteld, was 44.
De geboortes en kinderloosheid werden over drie tijdsperiodes verdeeld, omdat de behandeling van inflammatoire gewrichtsziekten na verloop van tijd nogal veranderde. Er was de tijd van 1967 tot 1985 (voor de invoering van methotrexaat), de periode van 1986 tot 1999 (met methotrexaat) en de huidige tijd van 2000 tot 2021, waarin het gebruik van biologicals in zwang raakte. Biologicals zijn immuunmodulerende middelen (ImiDs) die inwerken op het immuunsysteem en de groei van zieke cellen remmen.
Duidelijk verschil
Het gemiddelde aantal kinderen van een mannelijke patiënt was 1,8, vergeleken met 1,7 in de controlegroep. Ongeveer een op de vijf patiënten was kinderloos, terwijl meer dan een kwart van de gezonde mannen geen kinderen had. Er was ook een verschil in de grootte van het gezin: de mannen met gewrichtsproblemen hadden vaker twee kinderen (36 procent versus 33 procent) en iets vaker drie kinderen (20 versus 19 procent).
De verschillen waren in alle leeftijdsgroepen terug te vinden en ook in alle drie de tijdsperiodes, maar het duidelijkst was dit effect te zien bij de groep mannen die na 2000 was gediagnosticeerd: die kregen gemiddeld 1,8 kinderen versus 1,6 in de controlegroep en kinderloosheid kwam ook veel minder voor bij de zieke mannen (22 om 28 procent). Kijk je alleen naar dertigers, die de diagnose kregen na 2000 dan is het verschil nog groter: 22 procent bleef maar kinderloos tegenover 32 procent van de gezonde mannen.
Invloed nieuwe medicijnen
De wetenschappers geven aan dat het een observationele studie is en dat het daarom niet zeker is dat er een oorzakelijk verband bestaat. Naast de ziekte kunnen ook psychische of sociaaleconomische factoren een rol spelen. Wel concluderen ze: “Mannen met inflammatoire gewrichtsziekten hoeven zich geen zorgen te maken over een verminderde vruchtbaarheid. Maar het is belangrijk dat er meer studies komen over specifieke ziekten, zodat we patiënten gerichter van informatie kunnen voorzien.”
De onderzoekers vermoeden dat de nieuwe generatie medicijnen mogelijk een positieve invloed heeft op de vruchtbaarheid. “Onze bevindingen over de lagere kinderloosheid en hogere aantallen kinderen bij mannelijke patiënten is nieuw en biedt ruimte voor nieuwe hypotheses over het verband tussen vruchtbaarheid, inflammatoire reumatoïde aandoeningen en de immuunmodulerende middelen”, besluiten de wetenschappers.
