Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Radboudumc. De onderzoekers ontdekten dat een maagverkleining de doorbloeding van een belangrijk hersengebied verhoogt, waardoor het geheugen beter functioneert.
Het onderzoek is een vervolg op een eerdere studie van het Radboudumc en het Rijnstate in samenwerking met TNO Leiden. In dit onderzoek, dat in mei 2023 werd gepubliceerd, keken de wetenschappers naar de effecten van maagverkleiningen. Ze volgden hiervoor ruim honderd personen die een maagverkleining hadden ondergaan, gedurende twee jaar na de ingreep. Daarvoor namen ze samples van weefsels vet, lever en darmen. Daarnaast deden de onderzoekers testen om te kijken of de maagverkleining invloed had op concentratie, geheugen en spraak vóór en na de operatie te meten.
Daaruit bleek al dat de geopereerde groep een stuk beter scoorde op hersentesten. Dat wil zeggen dat bijna de helft van de groep een verbetering had waarin de patiënten meer dan twintig procent beter presteerden dan voor de maagverkleining. Vorig jaar konden de onderzoekers al wel constateren dat maagverkleining een gunstig effect heeft op het geheugen, maar nog niet precies waarom. Daar is nu een antwoord op gekomen.
Twee jaar na operatie
In het vervolgonderzoek werden de personen van de eerdere studie twee jaar na de maagverkleining opnieuw onderzocht. De positieve effecten die de onderzoekers een half jaar na de operatie zagen, waren nog steeds aanwezig. Dat waren onder andere verbetering in depressieve symptomen, medicijngebruik, ontstekingen, andere aandoeningen, lichamelijke activiteit, gewicht en bloeddruk. Maar ook de hersenfunctie was nog steeds beter dan voor de operatie. Dat concluderen de onderzoekers nadat ze MRI-scans maakten waarmee ze de bloedstroom in de hersenen maten. Die scans laten zien dat de temporaal kwab en hierin gelegen hippocampus – delen van de hersenen die geassocieerd zijn met leren en geheugen – subtiel waren verbeterd.
Grijze stof
De grijze stof in de hersenen van de deelnemers ging in de twee jaar na de operatie in volume achteruit. Op zichzelf is dat geen goed nieuws. De grijze stof bestaat namelijk voor het grootste deel uit zenuwcellen en is dus een belangrijke plek voor het verwerken van informatie. Maar als je het vergelijkt met andere onderzoeken valt deze achteruitgang te vergelijken met de normale veroudering van de hersenen.
Opvallender is dat de grijze stof van de hippocampus en van de temporaal kwab juist niet was gekrompen. Ook de doorbloeding blijft daar gelijk, “tegen de veroudering in”. De doorbloeding in deze gebieden is zelfs stabieler vergeleken met voor de operatie, wat erop duidt dat de bloedvaten van betere kwaliteit zijn. En dat is hoopvol nieuws, vertelt betrokken onderzoeker Amanda Kiliaan. “Het zijn subtiele verbeteringen – of remmingen van achteruitgang – maar zeker in combinatie met alle andere verbeteringen zijn er dus veel positieve gevolgen van een maagverkleining. Ook op de lange termijn.”
Vetcellen
De verbeterde prestaties zijn waarschijnlijk te herleiden naar de vetcellen. “Vetcellen geven meer dan honderd signaalstoffen af, die onder andere ontstekingen veroorzaken en de bloedvaten negatief beïnvloeden, ook in de hersenen”, vertelde Debby Vreeken van het Radboudumc eerder, die promoveerde op het onderwerp. “Die stoffen nemen af bij gewichtsverlies. Maar we zien tevens dat mensen na een maagverkleining meer gaan bewegen, waardoor de bloedtoevoer verbetert.”
Buikvet en onderhuids vet
Er zit overigens wel verschil in buikvet en onderhuids vet. Buikvet (dat rondom de organen ligt) wordt al langer gezien als ‘gevaarlijk vet’ vergeleken met onderhuids vet. Dat beamen Kiliaan en Vreeken ook. De onderzoekers zagen in hun onderzoek een verband tussen de hoeveelheid en grootte van de vetcellen in het buikvet en de kwaliteit van de bloedvaatjes in het brein. Dat verband konden ze daarentegen niet trekken bij onderhuids vet. Vooral buikvet verliezen, lijkt dus belangrijk voor een betere hersenfunctie. De onderzoekers bevestigen daarmee het vermoeden dat gewichtsverlies, en dus vooral het verlies van buikvet, leidt tot een betere doorbloeding van de hersenen, waardoor het geheugen beter functioneert.
Maagverkleining is daarmee geen wondermiddel, benadrukken ook de onderzoekers. Bovendien kleven er ook risico’s aan een maagverkleining. Het kan tot buikpijn leiden en het verandert de samenstelling van je darmflora waar de precieze gevolgen nog niet van bekend zijn. Bovendien hoeft het positieve effect niet blijvend te zijn. Veel mensen die een maagverkleining hebben ondergaan komen na een of twee jaar weer wat aan. Toch zijn de onderzoekers positief gestemd, en hopen ze dat hun onderzoek de behandelingsopties voor patiënten met obesitas kan verbeteren.
