Ter ere van de aanstaande feestdagen heeft de ruimtetelescoop een foto gemaakt van het sterrenstelsel UGC 8091, dat verrijkt is met talloze fonkelende sterren.
Op zo’n zeven miljoen lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Maagd, vinden we het indrukwekkende sterrenstelsel UGC 8091. En met de naderende feestdagen voor de boeg, heeft ruimtetelescoop Hubble nu een prachtige foto van dit sterrenstelsel gemaakt. Dat de telescoop zijn ogen op dit stelsel richtte, is niet onbegrijpelijk. Want al die talloze lichtpuntjes doen denken aan een schitterende sneeuwbol.
Foto
Hieronder is de fraaie foto te zien. De afbeelding is te danken aan twee geavanceerde instrumenten waar de Hubble-telescoop mee uitgerust is: de Wide Field Camera 3 en de Advanced Camera for Surveys. Met behulp van geavanceerde filters op de wetenschappelijke instrumenten is er een indrukwekkende reeks lichtgolflengtes vastgelegd. Hierdoor kunnen wetenschappers de miljoenen sterren in dit sterrenstelsel beter bestuderen dan ooit tevoren.
Onregelmatig sterrenstelsel
In tegenstelling tot andere sterrenstelsels met geordende sterren, wordt UGC 8091 door astronomen beschouwd als een onregelmatig sterrenstelsel. En het is niet moeilijk te begrijpen waarom: de sterren die dit sterrenstelsel vormen, lijken eerder op fel schijnende kerstslingerlampjes of de rondzwevende deeltjes in een sneeuwbol, dan op een traditioneel sterrenstelsel. Sommige onregelmatige sterrenstelsels zijn verstoort geraakt door tumultueuze interne gebeurtenissen, terwijl andere zijn ontstaan door interacties met naburige sterrenstelsels. Hierdoor ontstaan sterrenstelsels met uiteenlopende afmetingen en vormen, waaronder de verspreide schittering van sterren die dit specifieke sterrenstelsel karakteriseert.
Eén miljard sterren
Meer precies gezegd is UGC 8091 een zogenaamd onregelmatig dwergsterrenstelsel. Dit betekent dat het ongeveer slechts één miljard sterren herbergt. Dat lijkt misschien veel, maar voor een sterrenstelsel is het bescheiden: onze eigen Melkweg heeft bijvoorbeeld meer dan 100 miljard sterren, en andere sterrenstelsels kunnen zelfs biljoenen sterren bevatten! Dwergsterrenstelsels draaien doorgaans rond grotere sterrenstelsels. En vanwege hun geringe massa zijn ze gevoelig voor verstoring en absorptie door hun grotere buren. Dit proces leidt tot vervormde kleine onregelmatige sterrenstelsels, zoals UGC 8091.
Vergelijkbare eigenschappen
Dwergsterrenstelsels zijn eigenlijk heel interessant. Men denkt namelijk dat dit type sterrenstelsel vergelijkbare eigenschappen heeft als de zeer oude en verre sterrenstelsels die astronomen waarnemen in zogenaamde ‘deep field images’. Men hoopt dat het onderzoeken van de samenstelling van dwergsterrenstelsels en hun sterren zal bijdragen aan het begrijpen van de evolutionaire verbanden tussen deze oude sterrenstelsels en meer moderne sterrenstelsels, zoals het onze.
Dat wetenschappers geïnteresseerd zijn in dwergsterrenstelsels is goed te verklaren. Want dergelijke sterrenstelsels en oude, verre sterrenstelsels, hebben opvallende overeenkomsten. Dwergsterrenstelsels hebben bijvoorbeeld een laag metaalgehalte of metallicity. Metallicity is een manier om aan te geven hoeveel van een ster bestaat uit elementen die zwaarder zijn dan helium en waterstof. Deze zwaardere elementen ontstaan in de kernen van sterren. De eerste generatie sterren in het heelal had een lage metallicity, omdat er nog geen eerdere sterren waren die deze zwaardere elementen konden produceren. En dus hopen onderzoekers door dwergsterrenstelsels te bestuderen, ook meer te weten te komen over oude en verre sterrenstelsels.
De nieuw vrijgegeven foto heeft dus niet alleen een esthetisch doel, maar is ook van groot wetenschappelijk belang. Het stelt astronomen in staat om zorgvuldig de kleurrijke sterren van UGC 8091 te bestuderen en meer te leren over dit sterrenstelsel. Met behulp van verschillende filters kunnen onderzoekers diverse kenmerken van het sterrenstelsel observeren. De gefilterde beelden worden vervolgens samengevoegd om een volledig kleurenbeeld te creëren. En kijk nog maar eens goed. De levendige, helderrode vlekken vertegenwoordigen het licht van waterstofmoleculen in nieuwe, hete sterren die net zijn ontstaan. De andere lichtpuntjes zijn van oudere sterren.
Met de prachtige foto van UGC 8091 luidt de Hubble-telescoop de komende feestdagen alvast op een indrukwekkende wijze in. Tegelijkertijd verschaft deze foto ons meer inzicht in onregelmatige dwergsterrenstelsels. Hoewel ze er misschien eenvoudig uitzien, bevatten deze sterrenstelsels verrassend veel informatie over ons universum. Daarom zijn ze net zo waardevol als andere objecten aan de nachtelijke hemel.
