Er was een tijd, nog niet eens zo lang geleden, dat je gerust een gehaktbal at of zelfs een biefstukje voor de gezondheid. Dat is nu wel anders. Als je geen vleesschaamte hebt vanwege het milieu dan laat je het wel staan, omdat het ongezond is. En terecht, blijkt uit nieuw onderzoek. Zouden we rood vlees inruilen voor vis dan kan dat 750.000 levens per jaar redden.
Meer specifiek gaat het om kleine prooivisjes, zoals sardines, ansjovis en haring. Het zou vooral een goed idee zijn voor de niet-rijke landen om over te stappen, omdat deze vis goedkoop is en overal aanwezig plus de sterfte door hart- en vaatziekten daar nog erg groot is, zeggen de onderzoekers.
Lang leve het sardientje
Rood en verwerkt vlees eten vergroot vooral de kans op darmkanker en hart- en vaatziekten, terwijl vis juist gezond is. De prooivissen, waar de wetenschappers naar keken, zijn rijk aan omega-3, calcium en vitamine B12. Ze hebben ook de kleinste ecologische voetafdruk van al het dierlijk voedsel.
Een ideaal hapje dus en nog lekker ook. Toch belandt op dit moment driekwart van deze vis in visvoer en visolie, vooral bedoeld voor de grootschalige visvangst in rijke landen, terwijl minder rijke landen waar soms zelfs hongersnood is, deze vissen gewoon uit hun zeeën kunnen halen om zelf op te eten.
137 landen vergeleken
En zouden we allemaal ook nog eens al dat rode vlees vervangen door dit soort vis dan kan dat honderdduizenden levens redden. Dat blijkt uit vier verschillende scenario’s die de onderzoekers opstelden, ieder met een verschillend patroon van in welke mate wereldwijd vlees vervangen wordt door vis. Daarvoor is de verwachte consumptie van rood vlees in 2050 voor 137 landen vergeleken met data over de visvangst.
Zou rood vlees wereldwijd vervangen worden door prooivis dan zou het aantal mensen met hart- en vaatziekten flink dalen. Wereldwijd kan het 500.000 tot 750.000 levens per jaar schelen tegen 2050. Ook kan het voorkomen dat 8 tot 15 miljoen levensjaren in slechte gezondheid worden doorgebracht, voornamelijk in landen met lage of middeninkomens.
Beren op de weg
Helaas is er niet genoeg prooivis om alle rood vlees te vervangen, erkennen de onderzoekers, maar het kan wel in de meeste landen de dagelijkse consumptie per persoon dichtbij de aanbevolen 40 kilocalorieën brengen en het aantal sterfgevallen door hart- en vaatziekten, beroertes, diabetes en darmkanker met 2 procent verminderen in 2050. Voor het grootste effect is het beter om zoveel mogelijk vis te brengen naar landen waar de visconsumptie het laagst is, dus vooral armere landen.
Maar dat is nog niet zo makkelijk. “Ondanks het theoretische potentieel van prooivis zijn er meerdere obstakels, zoals de productie van visvoer, klimaatverandering, overbevissing en culturele acceptatie, die voorkomen dat de gezondheidsvoordelen van prooivis benut worden”, klinkt het.
Mooie plannen
De onderzoekers komen met allerlei ideeën om de vis toch aan de man te brengen. Zo moeten algen als visvoer meer gepromoot worden en moeten armere mensen betere toegang krijgen tot de vis. Ook moeten er campagnes komen om de relatie tussen ziektes en eetgewoontes uit te leggen. Tenslotte opperen ze nog om klimaatimpactlabels op voedsel te plakken, zodat we zien dat vis ook op dit gebied een betere optie is dan rood vlees.
Je denkt nu misschien: laat ik overstappen van vlees op vis, maar zo simpel is het ook weer niet. Het advies van het Voedingscentrum is onlangs teruggegaan van twee naar een keer per week vis eten. Meer vis zou geen extra voordelen opleveren voor de gezondheid en mogelijk zelfs schadelijk zijn vanwege grote hoeveelheden PFAS en zware metalen (denk aan cadmium, kwik en lood). Ze adviseren ook om af te wisselen met vissoorten om te voorkomen dat gifstoffen zich ophopen. Zalm, forel en schol kun je wel elke week eten, maar andere soorten liever niet. Vooral schaal- en schelpdieren, zoals mosselen en garnalen, kunnen veel zware metalen bevatten, net als roofvissen als tonijn, paling en makreel. De prooivissen zijn dan dus een beter idee.
