Het wordt gezien als één van de belangrijkste momenten in de geschiedenis van de mensheid: de mens die het maken en gebruiken van vuur onder de knie kreeg. Uit een nieuw onderzoek blijkt nu dat dat moment veel langer op zich liet wachten dan gedacht. De mens zou pas zo’n 400.000 jaar geleden voor het eerst een vuurtje hebben gemaakt.
Het is heel lastig om vast te stellen wanneer mensen het maken van vuur onder de knie kregen. Archeologen moeten het vooral hebben van verkoolde objecten. Maar die objecten bewijzen natuurlijk niet direct dat de mens vuur kon maken: het kan ook dat de mensen de voorwerpen in een vuur legden dat door bijvoorbeeld blikseminslag was ontstaan.
Grot
De wetenschappers moesten dus op zoek naar de overblijfselen van een vuur dat onmogelijk op natuurlijke wijze kon zijn ontstaan. Vuur in een grot bijvoorbeeld. De onderzoekers bestudeerden diverse (Europese) vindplaatsen en stellen vast dat er maar weinig resten zijn die onomstootbaar bewijzen dat de mens een vuurtje maakte.
WIST U DAT…
Europees
“Het Europese bewijs suggereert dat het gecontroleerde gebruik van vuur een laat fenomeen was,” stellen de onderzoekers Paola Villa en Wil Roebroeks in hun artikel in Proceedings of the National Academy of Sciences. De oudste restanten die de twee van gecontroleerd vuur konden vinden, zijn hooguit 400.000 jaar oud. Er is slechts één plaats die wellicht ouder, onomstootbaar bewijs van gecontroleerd vuur bevat: een archeologische vindplaats in Israël. Dat bewijs wijst erop dat de mens nog iets eerder dan 400.000 jaar geleden vuur kon maken en gebruiken.
Groter brein
Maar dat is nog laat: wetenschappers gingen er altijd vanuit dat de mens 1,6 miljoen jaar geleden al overweg kon met vuur. En daar hing een hele theorie aan: de mens leerde met vuur om te gaan en ging koken. Daardoor kon meer voedsel worden gegeten en verteerd en dat leverde de mens meer energie op. Die energie werd aangewend om een groter brein te krijgen.
De resultaten van Villa en Roebroeks wijzen erop dat het vuur en dus koken veel later ontstond. De mens had toen al een groter brein en dus zou de kookkunst niet de oorzaak van de grote hersenen zijn geweest. Maar er is nog iets opvallends aan de resultaten van Villa en Roebroeks: de mens zou het vuur pas hebben kunnen gebruiken toen deze Europa al had gekoloniseerd. Dat betekent dat de mens van Afrika naar het ijskoude Europa reisde zonder vuur. De onderzoekers denken wel te kunnen verklaren waarom de mens het ook zonder vuur redde: een dieet met veel proteïnen en een actieve levensstijl.