Long covid blijft een ietwat vage aandoening. De chronische klachten na een besmetting met het coronavirus zijn breed. Daardoor wordt soms zelfs getwijfeld aan het bestaan van de ziekte. Maar dat is met een nieuwe studie verleden tijd: voor het eerst zijn biomarkers in het bloed gevonden die wijzen op long covid.
Hoeveel Nederlanders long covid hebben, is onduidelijk. Er is namelijk geen simpele fysieke test om de ziekte mee vast te stellen. De schattingen van artsen en wetenschappers lopen uiteen van 600.000 tot 900.000 mensen. Als we grote onderzoeken uit Engeland en de VS omrekenen naar Nederlandse verhoudingen, dan hebben we het over ongeveer 170.000 Nederlanders die niet meer kunnen werken door long covid. Zo’n 15 procent van de long covid-patiënten heeft al meer dan een jaar zeer ernstige klachten, die doen denken aan het chronisch vermoeidheidssyndroom ME.
Abnormale hormoon- en immuunfunctie
Maar long covid is wel degelijk een op zichzelf staande aandoening. Onderzoekers van Yale hebben namelijk specifieke biomarkers in het bloed gevonden die wijzen op de ziekte. Mensen met long covid blijken een abnormale immuun- en hormoonfunctie te hebben vergeleken met gezonde mensen. De belangrijke studie komt voor het eerst met een methode om long covid met een bloedtest aan te tonen.
“Dit is een belangrijke mijlpaal”, zegt hoofdonderzoeker David Putrino. “Artsen kunnen nu beter inschatten wat er precies met een chronisch vermoeide patiënt aan de hand is en vervolgens kan er een persoonlijke behandeling komen voor mensen met long covid. Tot nu toe was het moeilijk om fysiek bewijs te vinden dat iemand de ziekte daadwerkelijk onder de leden had.”
Doorbraak
Volgens de onderzoeker is de studie dan ook baanbrekend. “Omdat het de eerste keer is dat we meetbare verschillen hebben aangetoond bij biomarkers in het bloed van long covid-patiënten. De waarden zijn wezenlijk anders bij mensen die volledig hersteld zijn van een acute infectie of mensen die nooit besmet zijn met het coronavirus. Dit is een cruciale stap richting de ontwikkeling van een valide en betrouwbare bloedtest om long covid op te sporen.”
De symptomen
De eerste long covid-symptomen kwamen in 2020 aan het licht, toen patiënten na besmetting met het coronavirus nog lang last bleven houden van cognitieve beperkingen of ‘hersenmist’, extreme vermoeidheid, kortademigheid en chronische pijn. Volgens het Amerikaanse Centre for Disease Control and Prevention heeft een op de dertien Amerikanen long covid-symptomen, die langer dan drie maanden aanhouden na infectie. De Yale-studie komt nu met nieuw bewijs waarom hun klachten zo lang aanhouden.
AI kiest biomarkers
De onderzoekers hebben in totaal 271 patiënten bestudeerd tussen januari 2021 en juni 2022. Ze werden in drie groepen verdeeld: mensen zonder coronabesmetting, mensen die volledig hersteld zijn na een besmetting en mensen die minstens vier maanden na een bevestigde corona-infectie nog steeds long covid-klachten hebben. Daarbij was de gemiddelde duur van de langetermijnklachten twaalf maanden na de oorspronkelijke besmetting.
Alle patiënten beantwoordden een lange lijst medische vragen. Daarnaast werden hun medische verleden en hun kwaliteit van leven geanalyseerd, namen de wetenschappers bloed af en zochten ze naar verschillen in biomarkerwaarden tussen de drie deelnemende groepen, waarna AI-modellen hun best deden om uit te vinden welke biomarkers het meest effectief zijn om long covid-patiënten te identificeren.
96 procent nauwkeurig
Het algoritme blijkt uiteindelijk met 96 procent nauwkeurigheid de mensen met long covid eruit te kunnen pikken na analyse van de bloedwaarden. De grootste verschillen in biomarkers tussen de ‘gezonde’ groepen en de long covid-groep hebben te maken met een verstoring van het immuun- en hormoonsysteem. Zo is er een abnormale T-celactiviteit, een heractivatie van meerdere latente virussen, zoals het Epstein-Barr-virus en andere herpesvirussen, en is er sprake van een stevige verlaging van de cortisolniveaus.
Geen wondermiddel
“Artsen moeten goed naar hun patiënten luisteren en verschillende tests uitvoeren om per individu erachter te komen wat de beste manier is om hun long covid-klachten te behandelen”, zegt onderzoeker Putino. “Er is geen wondermiddel, geen simpele oplossing om van long covid af te komen, omdat het een ziekte is die diep in complexe systemen, zoals de immuun- en hormoonregulatie, infiltreert. Complexe ziekten vereisen complexe behandelmethoden. We hebben snel meer onderzoek nodig om long covid beter te begrijpen en nieuwe, nuttige behandelmethodes te kunnen ontwikkelen.”
De onderzoekers zijn wel erg verheugd over de uitkomsten van hun studie. “We zijn erg blij dat we zulke duidelijke verschillen in biomarkers zien tussen mensen met en zonder long covid. Deze markers moeten bevestigd worden in grotere studies, maar verschaffen een eerste stap in het ontleden van de nieuwe ziekte die long covid heet”, besluit Yale-onderzoeker Akiko Iwasaki.
