We weten al een tijdje dat een veelgebruikte stof in zonnebrandcrèmes koralen aantast. Maar nu begrijpen we ook waarom, wat de weg vrijmaakt naar koraalveilige alternatieven.
Je hebt er misschien al weleens van gehoord: oxybenzone. Dit stofje wordt vaak verwerkt in zonnebrandcrèmes omdat het werkt als UV-filter. Het is echter al enige tijd bekend dat oxybenzone de al kwetsbare koralen schaadt. De manier waarop oxybenzone koralen aantast, was echter lange tijd een mysterie. Tot nu. Want in een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Science, hebben onderzoekers de raadselachtige mechanismen waarop het schadelijke stofje de ondergang van riffen bespoedigt, ontrafeld.
Oxybenzone
Al in 2015 kwamen wetenschappers met zorgelijk nieuws op de proppen. Zonnebrandcrèmes die jaarlijks vele mensenlevens redden omdat ze onder andere de kans op huidkanker verkleinen, blijken tegelijkertijd het koraal de dood in te jagen. “De meest invloedrijke studie volgde een jaar later,” vertelt onderzoeker Djordje Vuckovic in een interview met Scientias.nl. “In dat onderzoek stelden wetenschappers koraalcellen en -larven in een laboratorium bloot aan oxybenzone. Ze ontdekten dat concentraties van slechts 0,14 mg per liter 50 procent koraallarven in minder dan 24 uur doodden.”
Raadselachtig
Het is slecht nieuws. Want jaarlijks spoelt er een slordige 6000 ton zonnebrandcrème – meer dan het gewicht van 50 blauwe vinvissen – door Amerikaanse koraalriffen. Met name toeristen blijken deze grote hoeveelheden zonnebrandcrème naar de riffen te dragen. “Het zou een trieste ironie zijn als ecotoerisme gericht op de bescherming van koraalriffen hun achteruitgang juist blijkt te verergeren,” aldus Vuckovic. Sinds bekend is dat het stofje oxybenzone koralen schaadt, is het op de Amerikaanse Maagdeneilanden, Hawaï, de eilandnatie Palau en het Nederlandse Bonaire verboden. Toch is hiermee nog niet de kous af. Want de manier waarop het schadelijke stofje precies koralen aantast, was tot op heden onbekend. En dat maakt het lastig om zonnebrandcrèmes te ontwikkelen die veilig zijn voor koralen.
Studie
In de nieuwe studie besloten de onderzoekers op zoek te gaan naar antwoorden. Ze gebruikten anemonen als surrogaten voor koralen en stelden deze vervolgens in kunstmatig zeewater onder nagebootste zonneschijn bloot aan oxybenzone. Alle anemonen legden binnen 17 dagen het loodje. De anemonen die werden blootgesteld aan oxybenzone in de afwezigheid van gesimuleerd zonlicht, bleven echter levensvatbaar. Dit lijkt erop te wijzen dat de aanwezigheid van oxybenzone ervoor zorgt dat zonlicht giftig wordt voor koralen – het tegenovergestelde van wat het zou moeten doen.
Zo zit het
“Buiten koralen om beschermt oxybenzone tegen de zon,” legt Vuckovic uit. “Het absorbeert schadelijke UV-stralen en zet energie om in warmte. Wanneer organismen een chemische verbinding opnemen, proberen hun cellen deze via verschillende metabolische processen kwijt te raken. We ontdekten dat onze zeeanemonen hetzelfde doen met oxybenzone, door een deel te vervangen door een suiker. Planten en dieren doen dit vaak om chemicaliën makkelijker uit te scheiden. We ontdekten echter dat deze omzetting in ons geval resulteerde in een fototoxine – een molecuul dat onschadelijk is in het donker, maar onder zonlicht cellen en weefsel ernstig kan aantasten.”
Verbleking
De verdere verbleking van koralen kan dit proces bovendien verergeren. Koraal leeft namelijk in symbiose met microscopisch kleine algen die het koraal van voedsel en kleur voorzien. Deze algen beschermen hun gastheren echter ook door de gifstoffen die de koralen produceren uit oxybenzone in zichzelf op te slaan. Maar tegenwoordig krijgt het koraal steeds meer te maken met stress (door hogere watertemperaturen en vervuiling). Hierdoor verlaten de algen het weefsel van het koraal. En dat maakt koralen dus nog kwetsbaarder; niet alleen voor ziekten, maar ook voor zonnebrandcrème met oxybenzone. “We ontdekten dat zeeanemonen zonder hun algen zo’n drie keer sneller afsterven,” aldus Vuckovic. “Daarnaast blijken ze zo’n 2,5 keer meer fytotoxinen te bevatten.”
Andere zorgwekkende ingrediënten
Oxybenzone is mogelijk niet eens het enige zorgwekkende ingrediënt in zonnebrandcrème, zo waarschuwen de onderzoekers. “Verschillende andere ingrediënten in zonnebrandcrème hebben een chemische structuur die vergelijkbaar is met die van oxybenzone,” legt Vuckovic uit. “En mogelijk kunnen ze dus ook vergelijkbare fytotoxinen vormen.” Of dat daadwerkelijk het geval is, zal verder onderzocht moeten worden. “We beginnen nu eigenlijk pas met het bestuderen van de andere ingrediënten in zonnebrandcrèmes,” stelt Vuckovic. “Maar we denken dat het begrijpen van de mechanismen wel kan helpen bij het verder testen en ontwikkelen van zonnefilters zonder chemische structuren die schade kunnen aanrichten.”
Alternatieven
Vuckovic benadrukt dat de bevindingen zijn gebaseerd op laboratoriumonderzoek. “Er is een open discussie gaande over de vraag hoe goed dergelijke resultaten kunnen worden vertaald naar echte riffen,” zegt hij. Wil je echter het zekere voor het onzekere nemen en ben je na dit verhaal op zoek naar een zonnebrandcrème die sowieso geen koralen de dood in jaagt, dan adviseert Vuckovic het volgende. “Ik zou persoonlijk minerale zonnebrandcrèmes aanraden,” zegt hij. Minerale zonbescherming trekt in tegenstelling tot standaard zonnebrand met chemische filters niet in de huid, maar leggen een soort laagje op de huid. Daarnaast hebben ze een fundamenteel verschillende werking. De bekendste minerale filters zijn zinkoxide en titaniumoxide. “Vanwege hun niet-lipofiele aard denk ik dat deze zonnebrandcrèmes minder snel bioaccumuleren in koralen,” gaat Vuckovic verder. “Het betekent dat de concentraties mogelijk te laag zijn om schade aan te richten, al hebben we de ingrediënten nog niet onderzocht.”
De onderzoekers doen met hun studie een belangrijke stap voorwaarts. Want nu we beter begrijpen hoe oxybenzone koralen aantast, kan er gemakkelijker gezocht worden naar zonnebrandcrèmes die ons op een andere, niet schadelijke manier tegen de grillen van de zon beschermen. “Mijn hoop is dat ons onderzoek de weg zal wijzen naar de ontwikkeling van koraalveilige zonnefilters,” besluit Vuckovic.
