Als het om de dood gaat, dubben veel mensen tussen begraven en cremeren. Maar er is nog een mogelijkheid: invriezen.
De afgelopen jaren heeft de wetenschap enorme vooruitgang geboekt. Mensen worden ouder, omdat er betere zorg is en ziekten effectiever te verhelpen zijn. Moet u zich eens proberen voor te stellen hoe de situatie over honderd of tweehonderd jaar is. De kwaliteit van leven gaat er hoogstwaarschijnlijk enorm op vooruit en nieuwe technologieën maken het onmogelijke mogelijk. Jammer dat het uitgesloten is dat we dat nog meemaken.
Wakker
Maar een aantal mensen denkt toch een maas in de wet gevonden te hebben. Deze mensen zijn zich bewust van hun sterfelijkheid, maar weigeren zich erbij neer te leggen. Ze geloven in een leven na de dood. En dan niet in de hemel, maar gewoon: hier op aarde. Ze laten zich invriezen in de verwachting ooit wakker gemaakt te worden door de mensen uit het jaar 2100 of nog verderop. En ze verwachten niet alleen dat hun dood wordt teruggedraaid, maar ook hun doodsoorzaak. Zo gaan ze ervan uit dat iemand die stierf aan kanker en na honderden jaren weer wakker wordt, door de geneeskunde uit die tijd ook echt genezen kan worden. Klinkt een beetje als een sterk science-fiction verhaal. Maar in hoeverre kan dat werkelijkheid worden?
1967
Hoe werkt het?
Wanneer iemand wordt doodverklaard dan is nog niet het hele lichaam ‘dood’. Veel cellen werken nog. Het grootste gevaar voor mensen die ingevroren willen worden, is het eerste uur na de dood afkomstig van bloedpropjes. Die kunnen de werking van cellen blokkeren. Daarom krijgen mensen zodra ze zijn overleden een middel toegediend dat bloedpropjes tegengaat. Ook wordt het lichaam direct gekoeld en wordt de circulatie van bloed en zuurstof met behulp van een hart-longmachine op gang gehouden. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de binnenkant van het lichaam bevriest. Dat zou ernstige schade aan de cellen opleveren. Daarom wordt al het lichaamsvocht in het lichaam vervangen door een soort antivries. Wanneer het lichaam nu extreem gekoeld wordt, wordt die antivries hard, maar zonder dat deze schade aan het lichaam aanbrengt. Wanneer alle nodige maatregelen zijn genomen, kan de dode echt ingevroren worden. Dat gebeurt bij een temperatuur van -196 graden Celsius. Natuurlijk loopt het lichaam daardoor wel wat schade op, maar de cryonisten gaan ervanuit dat men dat in de toekomst wel kan verhelpen. Het lichaam wordt vervolgens in een vat geplaatst.
Bewijzen
De centrale vraag blijft natuurlijk: werkt het ook echt? En dat is inderdaad een lastige. Er zijn wel wat experimenten met dieren uitgevoerd die erop wijzen dat het bevriezen van het lichaam (met behulp van die antivries) ervoor zorgt dat dit goed bewaard blijft. Ook zijn honden wel eens gekoeld tot iets onder de 0 graden Celsius en daarna weer tot leven gewekt. Maar zulke experimenten hebben nog nooit plaatsgevonden met temperaturen die in de buurt komen van de eerder genoemde -196 graden. Hard bewijs dat het werkt, is er dus niet. Er is wel overtuigend bewijs dat we nu niet in staat zijn om ingevroren mensen tot leven te wekken. Maar dat bewijs is in de ogen van cryonisten niet houdbaar. Ze zijn helemaal niet van plan om al in 2012 of 2015 weer terug te komen. Pas veel verder in de toekomst, als de wetenschap er klaar voor is, willen ze uit hun vaten stappen. In andere woorden: ze wachten totdat het allemaal haalbaar is. De vraag is dan ook eigenlijk niet: kunnen we bewijzen dat cryonisme werkt? Maar: Is het aannemelijk dat de verwachtingen van de cryonisten ooit uitkomen?
Alleen het hoofd
Obstakels
En dat is koffiedik kijken. Niemand weet wat de toekomst brengt. Wetenschappers benadrukken echter dat het tot leven brengen van een lichaam – als het al kan – een lastige klus is. Het hele lichaam moet weer op gang komen. Inclusief het brein en alle functies ervan. En dat zal zelfs voor de generaties na ons een hele klus zijn. Als het ooit al lukt. “De obstakels zijn enorm,” stelt arts Stephen Barrett. “Er is geen enkele reden om te geloven dat de beloftes van de cryonisten ooit vervuld zullen worden,” voegt professor Robert Todd toe. Eén ding lijkt vast te staan: als de cryonisten al hun gelijk krijgen, dan moeten ze in ieder geval nog een tijdje wachten. En dat brengt ons bij een volgende belangrijke vraag. Hoelang kunnen de cryonisten nog wachten? Onderzoeker Ralph Merkle ziet het rooskleurig in. “Iemand op een temperatuur van vloeibaar stikstof kan letterlijk eeuwen wachten.”
Ethiek
Vanzelfsprekend brengt het cryonisme ook wat ethische vraagstukken met zich mee. Zo kunt u uzelf afvragen of ze in het jaar 2300 gebaat zijn bij het tot leven brengen van een bejaarde man uit het jaar 2011. Voor wie laten de cryonisten zich invriezen? Voor zichzelf? Voor de mensheid?
Mummies
Enerzijds heeft het iets lugubers. Aan de andere kant is het volkomen logisch. De mensheid is al eeuwenlang gefascineerd door de dood en de mogelijkheden die zich daarna nog aan zouden kunnen bieden. Denk bijvoorbeeld aan de Egyptische mummies.
Levend
Cryonisme lijkt misschien iets wetenschappelijker dan het verlangen van de Egyptenaren naar het hiernamaals, maar eigenlijk is dat bedrog. Het is allemaal wat technologischer en er komt wel wat wetenschap aan te pas, maar cryonisme is net als de religie van de oude Egyptenaren eigenlijk één enorme onzekere factor. De cryonisten zijn zich daar van bewust, maar weerleggen dat argument vaak met iets wat lijkt op ‘niet geschoten is altijd mis’. Als het niet lukt, dan is er niets verloren. Lukt het wel, dan zijn zij er in ieder geval bij. Dat kan niet gezegd worden van de mensen die zich hebben laten begraven of cremeren.
Het blijft een sprong in het diepe die vraagt om een enorm vertrouwen in de wetenschap en de toekomst. Want niemand weet zeker of de cryonisten ooit nog wakker worden. En zelfs al hadden ze die garantie, wie kan dan garanderen dat het leven op aarde over honderd of tweehonderd jaar beter is?