Cryonisme: tijdelijke rustplaats in de diepvries

Als het om de dood gaat, dubben veel mensen tussen begraven en cremeren. Maar er is nog een mogelijkheid: invriezen.

De afgelopen jaren heeft de wetenschap enorme vooruitgang geboekt. Mensen worden ouder, omdat er betere zorg is en ziekten effectiever te verhelpen zijn. Moet u zich eens proberen voor te stellen hoe de situatie over honderd of tweehonderd jaar is. De kwaliteit van leven gaat er hoogstwaarschijnlijk enorm op vooruit en nieuwe technologieën maken het onmogelijke mogelijk. Jammer dat het uitgesloten is dat we dat nog meemaken.

Wakker
Maar een aantal mensen denkt toch een maas in de wet gevonden te hebben. Deze mensen zijn zich bewust van hun sterfelijkheid, maar weigeren zich erbij neer te leggen. Ze geloven in een leven na de dood. En dan niet in de hemel, maar gewoon: hier op aarde. Ze laten zich invriezen in de verwachting ooit wakker gemaakt te worden door de mensen uit het jaar 2100 of nog verderop. En ze verwachten niet alleen dat hun dood wordt teruggedraaid, maar ook hun doodsoorzaak. Zo gaan ze ervan uit dat iemand die stierf aan kanker en na honderden jaren weer wakker wordt, door de geneeskunde uit die tijd ook echt genezen kan worden. Klinkt een beetje als een sterk science-fiction verhaal. Maar in hoeverre kan dat werkelijkheid worden?

1967

Het idee van cryonisme is niet nieuw: er wordt al enkele decennia onderzoek naar gedaan. De methode kwam pas echt in de spotlights te staan toen Robert Ettinger zijn boek The Prospect of Immortality schreef. Vanaf dat moment werd de pleitbezorger van deze methode gezien als de vader van het cryonisme. In 1967 werd de eerste mens met het doel om later weer ‘wakker’ gemaakt te worden, ingevroren. Inmiddels zijn al honderden mensen ingevroren. Ettinger zelf ook: hij overleed in juli van dit jaar. Opvallend genoeg zijn het voornamelijk mannen met een hoge, academische opleiding die zich laten invriezen.

Hoe werkt het?
Wanneer iemand wordt doodverklaard dan is nog niet het hele lichaam ‘dood’. Veel cellen werken nog. Het grootste gevaar voor mensen die ingevroren willen worden, is het eerste uur na de dood afkomstig van bloedpropjes. Die kunnen de werking van cellen blokkeren. Daarom krijgen mensen zodra ze zijn overleden een middel toegediend dat bloedpropjes tegengaat. Ook wordt het lichaam direct gekoeld en wordt de circulatie van bloed en zuurstof met behulp van een hart-longmachine op gang gehouden. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de binnenkant van het lichaam bevriest. Dat zou ernstige schade aan de cellen opleveren. Daarom wordt al het lichaamsvocht in het lichaam vervangen door een soort antivries. Wanneer het lichaam nu extreem gekoeld wordt, wordt die antivries hard, maar zonder dat deze schade aan het lichaam aanbrengt. Wanneer alle nodige maatregelen zijn genomen, kan de dode echt ingevroren worden. Dat gebeurt bij een temperatuur van -196 graden Celsius. Natuurlijk loopt het lichaam daardoor wel wat schade op, maar de cryonisten gaan ervanuit dat men dat in de toekomst wel kan verhelpen. Het lichaam wordt vervolgens in een vat geplaatst.

Robert Ettinger. Foto: via Wikimedia Commons.

Bewijzen
De centrale vraag blijft natuurlijk: werkt het ook echt? En dat is inderdaad een lastige. Er zijn wel wat experimenten met dieren uitgevoerd die erop wijzen dat het bevriezen van het lichaam (met behulp van die antivries) ervoor zorgt dat dit goed bewaard blijft. Ook zijn honden wel eens gekoeld tot iets onder de 0 graden Celsius en daarna weer tot leven gewekt. Maar zulke experimenten hebben nog nooit plaatsgevonden met temperaturen die in de buurt komen van de eerder genoemde -196 graden. Hard bewijs dat het werkt, is er dus niet. Er is wel overtuigend bewijs dat we nu niet in staat zijn om ingevroren mensen tot leven te wekken. Maar dat bewijs is in de ogen van cryonisten niet houdbaar. Ze zijn helemaal niet van plan om al in 2012 of 2015 weer terug te komen. Pas veel verder in de toekomst, als de wetenschap er klaar voor is, willen ze uit hun vaten stappen. In andere woorden: ze wachten totdat het allemaal haalbaar is. De vraag is dan ook eigenlijk niet: kunnen we bewijzen dat cryonisme werkt? Maar: Is het aannemelijk dat de verwachtingen van de cryonisten ooit uitkomen?

Alleen het hoofd

Ook in het cryonisme gaan de ontwikkelingen door. Zo zijn er steeds meer bedrijven die mensen de gelegenheid bieden om alleen hun hoofd in te laten vriezen. Hierbij gaat men ervan uit dat het hoofd de belangrijkste informatie bevat: een nieuw lichaam kan in de toekomst wellicht zo ‘gebouwd’ worden. Ook neemt deze methode minder ruimte in beslag en is het een stuk goedkoper. Wat de kosten betreft: die lopen sterk uiteen. Sommige bedrijven doen het al voor zo’n 15.000 euro. Andere instanties vragen tonnen. Toch is het niet alleen voor de rijken weggelegd. Vaak is het mogelijk om een verzekering af te sluiten, waarbij elke maand een klein bedrag wordt afgeschreven. Zo ‘sparen’ mensen om ingevroren te worden.

Obstakels
En dat is koffiedik kijken. Niemand weet wat de toekomst brengt. Wetenschappers benadrukken echter dat het tot leven brengen van een lichaam – als het al kan – een lastige klus is. Het hele lichaam moet weer op gang komen. Inclusief het brein en alle functies ervan. En dat zal zelfs voor de generaties na ons een hele klus zijn. Als het ooit al lukt. “De obstakels zijn enorm,” stelt arts Stephen Barrett. “Er is geen enkele reden om te geloven dat de beloftes van de cryonisten ooit vervuld zullen worden,” voegt professor Robert Todd toe. Eén ding lijkt vast te staan: als de cryonisten al hun gelijk krijgen, dan moeten ze in ieder geval nog een tijdje wachten. En dat brengt ons bij een volgende belangrijke vraag. Hoelang kunnen de cryonisten nog wachten? Onderzoeker Ralph Merkle ziet het rooskleurig in. “Iemand op een temperatuur van vloeibaar stikstof kan letterlijk eeuwen wachten.”

Ethiek
Vanzelfsprekend brengt het cryonisme ook wat ethische vraagstukken met zich mee. Zo kunt u uzelf afvragen of ze in het jaar 2300 gebaat zijn bij het tot leven brengen van een bejaarde man uit het jaar 2011. Voor wie laten de cryonisten zich invriezen? Voor zichzelf? Voor de mensheid?

Vaten waarin mensen kunnen worden 'opgeslagen' bij het bedrijf Alcor. Foto: Alcor.org
Wat is het ultieme doel? Sommigen stellen dat genieën uit deze tijd van enorme betekenis kunnen zijn in de toekomst. Cryonisme biedt die kans. Maar zijn de genieën van nu ook de genieën van de toekomst? Wat moet iemand uit de 21e eeuw nog toevoegen aan de 22e eeuw waarin de technologie en wetenschap ongetwijfeld een vlucht hebben genomen? Tegenstanders stellen ook wel eens dat de aarde helemaal niet gebaat is bij het tot leven wekken van mensen. De wereldbevolking groeit al enorm hard en de aarde raakt ‘vol’: tekorten aan voedsel en water dreigen. En dan zouden wij ook nog eens mensen uit het verleden naar de toekomst willen halen? Het moet echter worden toegegeven dat het aantal mensen dat zich in laat vriezen, beperkt is. Enkele honderden hebben de beslissing om zich in te laten vriezen inmiddels genomen. En daar komen er in de toekomst ongetwijfeld nog bij, maar of zij nu een groot verschil (hetzij positief of negatief) in de toekomst gaan maken? Dat is twijfelachtig.

Mummies
Enerzijds heeft het iets lugubers. Aan de andere kant is het volkomen logisch. De mensheid is al eeuwenlang gefascineerd door de dood en de mogelijkheden die zich daarna nog aan zouden kunnen bieden. Denk bijvoorbeeld aan de Egyptische mummies.

Levend

Nu worden mensen enkel na hun dood ingevroren. Maar sommige cryonisten zien er wel wat in om de dood voor te zijn. Ergens is dat een logische gedachte. Iemand die te horen krijgt dat hij terminaal ziek is, kan zich wellicht beter in het prille stadium van zijn ziekte laten invriezen en niet na zijn dood, wanneer de ziekte al grote schade heeft toegebracht aan het lichaam.

Cryonisme lijkt misschien iets wetenschappelijker dan het verlangen van de Egyptenaren naar het hiernamaals, maar eigenlijk is dat bedrog. Het is allemaal wat technologischer en er komt wel wat wetenschap aan te pas, maar cryonisme is net als de religie van de oude Egyptenaren eigenlijk één enorme onzekere factor. De cryonisten zijn zich daar van bewust, maar weerleggen dat argument vaak met iets wat lijkt op ‘niet geschoten is altijd mis’. Als het niet lukt, dan is er niets verloren. Lukt het wel, dan zijn zij er in ieder geval bij. Dat kan niet gezegd worden van de mensen die zich hebben laten begraven of cremeren.

Het blijft een sprong in het diepe die vraagt om een enorm vertrouwen in de wetenschap en de toekomst. Want niemand weet zeker of de cryonisten ooit nog wakker worden. En zelfs al hadden ze die garantie, wie kan dan garanderen dat het leven op aarde over honderd of tweehonderd jaar beter is?

Bronmateriaal

"Cryonics Institute" - Cryonics.org
"How to reboot your corpse" - News.discovery.com
Tijdschrift: Popular Mechanics (november 2001). Artikel: Cryonics Gets Hot.
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door net_efek (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd