In 2020 deden zich bijna driekwart miljoen minder denguevirusinfecties voor, wat waarschijnlijk (deels) te danken is aan de beperkende coronamaatregelen.
In 2020 zaten we met z’n allen veelal aan huis gekluisterd. Wereldwijd zaten scholen dicht en werd het aantal verplaatsingen fors teruggedrongen. Mogelijk hebben de beperkende coronamaatregelen niet alleen invloed gehad op de verspreiding van het coronavirus. Want onderzoekers bewijzen in een nieuwe studie dat in 2020 ook veel minder mensen knokkelkoorts opliepen.
Knokkelkoorts wordt veroorzaakt door een virus; het denguevirus. Dit virus kan door twee muggensoorten worden verspreid, namelijk door de Aedes aegypti (gelekoortsmug) en Aedes albopictus (tijgermug). Eerstgenoemde is ook verantwoordelijk voor de overdracht van enkele andere ziekteverwekkende virussen, waaronder Zika, chikungunya en – zoals de naam al doet vermoeden – gele koorts. Als een mug die het denguevirus draagt je steekt, kan het virus je bloedbaan binnenkomen, waardoor je knokkelkoorts kunt krijgen. Als je het knokkelkoorts-virus hebt, hoeft dit niet gelijk te betekenen dat je je ook ziek voelt. Vaak verloopt de infectie namelijk zonder klachten. Als je wel symptomen hebt, dan lijken deze vaak op griep. Je hebt bijvoorbeeld koorts en hoofd-, spier- en gewrichtspijn. De ernstige variant van de ziekte, dengue-hemorragische koorts, kan dodelijk zijn.
Onderzoekers bestudeerden het aantal maandelijkse denguevirusinfecties tussen 2014 en 2020 in 23 landen – zestien in Latijns-Amerika en zeven in Zuidoost-Azië. Dit zijn de belangrijkste regio’s waar het denguevirus huishoudt.
Driekwart miljoen minder infecties
Het leidt tot een opvallende ontdekking. Want het team vond een sterk verband tussen schoolsluitingen, de afname van het aantal verplaatsingen (doordat de winkels door beperkende coronamaatregelen gesloten waren en er minder mensen het openbaar vervoer namen) en een verminderd risico op knokkelkoorts. In totaal deden zich in 2020 bijna driekwart miljoen minder denguevirusinfecties voor. Volgens de onderzoekers wijzen de bevindingen erop dat scholen en veelbezochte openbare ruimtes belangrijke plaatsen zijn voor de overdracht van knokkelkoorts en een sleutelrol spelen bij de verspreiding van de ziekte.
De resultaten verschaffen nieuw inzicht in hoe het denguevirus om zich heen slaat. Dit virus wordt namelijk alleen overgedragen van mug op mens en vice versa en kan bijvoorbeeld niet van mens op mens overspringen.
Overdracht
Toch blijkt uit de huidige studie dat als mensen drukke gebieden mijden, dit wel degelijk effect heeft op de overdracht van het denguevirus. Hoe dat zit? De muggen die het virus overdragen, bevinden zich veelal in stedelijke gebieden. Doordat we door coronamaatregelen meer thuis kwamen te zitten, werden minder mensen blootgesteld aan de mug en waren er tevens minder mogelijkheden voor besmette mensen om het virus weer door te geven aan niet-geïnfecteerde muggen.
Beheersen
Volgens de onderzoekers geeft de studie belangrijke aanwijzingen over hoe we de verspreiding van het denguevirus en het aantal infecties verder kunnen terugdringen. “Momenteel zijn de inspanningen om knokkelkoorts te bestrijden gericht op of rond de huishoudens van mensen die ziek worden,” legt onderzoeker Oliver Brady uit. “Om de overdracht van het denguevirus te beperken, weten we nu dat we in sommige landen echter ook maatregelen moeten richten op de locaties die besmette mensen onlangs hebben bezocht.”
Unieke kans
De pandemie en de beperkingen die ons zijn opgelegd, hebben onderzoekers een unieke kans geboden om te bestuderen hoe menselijke bewegingen en gedrag bijdragen aan de overdracht van knokkelkoorts. En daar kunnen we nu ons voordeel mee doen. “Ondanks alle schade die de pandemie heeft veroorzaakt, heeft deze ons ook de kans gegeven om nieuwe interventies en doelgerichte strategieën te bedenken om knokkelkoorts te voorkomen,” aldus Brady.
Immuniteit
De onderzoekers houden de verdere ontwikkelingen nauwgezet in de gaten. Het ontrafelen van de gevolgen van coronabeperkingen op het aantal denguevirusinfecties is namelijk erg complex. In 2019 vond namelijk de grootste wereldwijde knokkelkoorts-uitbraak in de geschiedenis plaats, met meer dan 5,2 miljoen gevallen in Noord- en Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië. Volgens de onderzoekers heeft dit geleid tot een hoge mate van immuniteit die naar verwachting ook invloed heeft gehad op het lage aantal denguevirusinfecties in 2020.
Overigens valt het volgens de onderzoekers nog te bezien in hoeverre de geschatte 0,72 miljoen denguevirusinfecties daadwerkelijk zijn afgewend, of gewoon zijn uitgesteld tot later, aangezien de wereld ondertussen langzaam maar zeker weer op gang komt en steeds meer coronamaatregelen de ban in worden gedaan. Het is daarom volgens het onderzoeksteam van cruciaal belang om de ontwikkelingen in 2022 en in de jaren erna op de voet te blijven volgen.
