Terwijl mannetjes nergens voor terugdeinzen, blijven vrouwelijke chimpansees liever ver bij mensen uit de buurt.
Mensen zijn tegenwoordig eigenlijk overal. Ook in gebieden waar chimpansees vroeger het rijk voor hen alleen hadden. Het blijkt een grote weerslag te hebben op onze naaste verwanten, zo toont nieuw onderzoek aan. Want met name vrouwelijke chimpansees komen niet graag in contact met mensen, wat vervolgens voor verdeeldheid binnen chimpansee-populaties zorgt.
Studie
In de studie observeerden onderzoekers chimpansees in hun natuurlijke leefgebied én wanneer ze dorpen en akkerlanden naderden. Het leidt tot een opvallende ontdekking. Want het groepje chimpansees dat zich in de buurt van mensen waagde, was een stuk kleiner dan het aantal chimpansees dat het onderzoeksteam in de bossen telde. Met name vrouwtjes bleken uit de buurt van dorpen en akkerlanden te blijven.
Contact
De studie is de eerste die onderzoekt hoe een door mensen gedomineerd landschap het leven van chimpansees beïnvloedt. “Wilde dieren worden gedwongen zich aan te passen,” zegt onderzoeksleider Zoe Satsias. “Deze chimpansees komen dagelijks mensen, gedomesticeerde honden en vee tegen wanneer ze naar eten zoeken. En dat leidt vaak tot conflicten. Akkerlanden vormen bovendien een extra risico voor chimpansees, vanwege de strikken en vallen die daar geplant worden. Daarnaast bevinden de akkers zich vaak in de buurt van wegen, inclusief een geasfalteerde hoofdweg die hun leefgebied verdeelt.”
Mannetjes vs. vrouwtjes
Dit schrikt met name vrouwelijke chimpansees af. “Mannetjes lijken zich niet zoveel van het vooruitzicht om mensen tegen te komen, aan te trekken,” vertelt onderzoeker Matt McLennan. “Ze zijn zelfs bereid om confrontaties met dorpelingen aan te gaan. Maar vrouwtjes – voornamelijk moeders met baby’s – hebben de neiging om contact met mensen te vermijden. Dit verklaart waarom subgroepen buiten het bos kleiner zijn.”
Sub-groepjes
Het leidt ertoe dat chimpansees niet altijd meer bij elkaar blijven, maar zich opdelen in verscheidende sub-groepjes. De onderzoekers observeerden vervolgens de sociale connecties tussen groepsleden door te bestuderen welke chimpansees vaker dicht bij elkaar waren. “Terwijl mannetjes en vrouwtjes even centraal stonden in hun sociale netwerk in het bos, werden de meer risicovolle akkerlanden en dorpsgebieden uitsluitend gedomineerd door mannetjes,” aldus onderzoeker Kimberley Hockings. “Onze studie laat zien hoe mannelijke en vrouwelijke chimpansees zich anders aanpassen aan menselijke inbreuk en wijst op een verschil in risicoperceptie tussen de geslachten.”
Gevolgen
Dit sekseverschil kan verstrekkende gevolgen hebben voor het voortbestaan van chimpansees in snel veranderende leefgebieden. “Het vermijden van bepaalde gebieden door vrouwtjes zou bijvoorbeeld de verspreiding van informatie kunnen verstoren,” stelt Hockings. “Ook vermindert het de sociale leermogelijkheden voor jonge chimpansees. Hierdoor wordt mogelijk het leren van nieuw gedrag, dat hen zou kunnen helpen overleven, onderdrukt.”
De studie laat zien in hoeverre de mens invloed heeft op onze naaste verwanten en hoe dit doorwerkt in de sociale interacties tussen soortgenoten; iets waar we misschien niet bij stilstaan. De studie toont aan dat met name vrouwelijke chimpansees het niet zo op mensen hebben. En dat heeft misschien wel verder strekkende gevolgen dan gedacht.
