Rond welke planeten kunnen we manen aantreffen waarop mogelijk leven te vinden is? Een team van astronomen stelde een ranglijst op van de beste kanshebbers.
Inmiddels zijn er meer dan vijfduizend exoplaneten ontdekt; planeten die een baan beschrijven rond een andere ster dan onze zon. Maar op de eerste bevestigde ontdekking van een exomáán – een maan rond een exoplaneet – wachten we nog steeds. Toch hebben sterrenkundige Vera Dobos (Rijksuniversiteit Groningen) en collega’s alvast geprobeerd uit te zoeken welke exoplaneten de grootste kans maken om een bewóónbare maan te hebben.
Buiten de bewoonbare zone
Als je wil weten of er op een bepaalde planeet of maan leven mogelijk is – althans, leven zoals we dat hier op aarde kennen – moet je kijken of er vloeibaar water zou kunnen zijn. Bij planeten ben je dan aangewezen op de zogenoemde bewoonbare zone: het ringvormige gebied rond een ster waar het niet te koud én niet te warm is. Een exomaan die rond een planeet in de bewoonbare zone cirkelt, zou dan ook vloeibaar water – en dus leven – kunnen herbergen.
Maar ook een planeet búíten de bewoonbare zone kan een leefbare maan hebben. “Als een maan dicht bij zijn planeet komt én een elliptische baan heeft, dan krijgt hij te maken met getijdekrachten”, vertelt Dobos. “Dat leidt in het binnenste van zo’n maan tot wrijving, waarbij warmte vrijkomt.” Warmte die óók vloeibaar water mogelijk zou kunnen maken.
100.000 manen per planeet
Om te bepalen welke planeten de grootste kans maken op zo’n leefbare maan, bekeken Dobos en haar team eerst de volledige lijst van bekende exoplaneten. Ze schrapten de planeten die horen bij sterren die te licht zijn om door middel van kernfusie energie op te wekken, de al te zware planeten, en de planeten waar we te weinig van af weten om er veel zinnigs over te kunnen zeggen. Daarna hielden ze er 4140 over.
Voor elk van die planeten simuleerden ze vervolgens 100.000 fictieve manen met willekeurige eigenschappen. Vervolgens bekeken ze hoeveel van die 100.000 manen, op grond van de hoeveelheid energie die ze ontvingen, vloeibaar water zouden kunnen hebben. De verhouding tussen het aantal bewoonbare manen en het totaal noemden ze de moon habitability probability, oftewel de maanbewoonbaarheidskans. Oftewel: als 10.000 van de 100.000 gesimuleerde manen rond een planeet volgens de simulatie vloeibaar water zouden kunnen herbergen, was de maanbewoonbaarheidskans van die planeet 10 procent.
Niet van boven naar beneden
Op basis van die bewoonbaarheidskans voor eventuele manen stelden de onderzoekers vervolgens een ranglijst op, te vinden aan het eind van hun artikel. Bovenaan prijkt de planeet Kepler-459 b, met een bewoonbaarheidskans van maar liefst 70 procent. Op de tweede plaats staat Kepler-456 b (te zien op de illustratie bovenaan), met 69 procent. Die wordt gevolgd door HD 7199 b, met 60 procent. De hele lijst vind je in deze pdf, op pagina 7.
Betekent dit dus dat astronomen die leefbare exomanen willen vinden het lijstje van boven naar beneden moeten afwerken? Nee, zegt Dobos; die keus laat ze graag over aan de wetenschappers die het artikel lezen. “Die moeten, op basis van de observatietechnieken die ze gebruiken, zelf bepalen welke doelwitten voor hun het meest geschikt zijn.”
Manen zo groot als de aarde
En wat maakt exomanen zo interessant dat we het al over hun bewoonbaarheid hebben, nog voordat het eerste exemplaar is gevonden? “Sowieso is het superinteressant om een bewoonbare wereld te vinden, of dat nu een planeet of een maan is”, zegt Dobos. “En als je manen ook meeneemt, vergroot je het aantal plekken waar leven kan voorkomen enorm. Het meest waarschijnlijke scenario is namelijk dat er meer manen zijn dan planeten. Bovendien is er geen reden om aan te nemen dat die manen niet net zo groot als de aarde kunnen zijn.”
