Wetenschappers tonen aan dat ze er met een speciale menukaart voor kunnen zorgen dat mensen klimaatvriendelijkere keuzes gaan maken.
Diep van binnen weten we natuurlijk allemaal wel dat het voor het klimaat beter is om die heerlijke biefstuk te laten staan en in plaats daarvan voor een salade of vleesvervanger te kiezen. En toch gaan er in restaurants elke avond heel wat kilo’s vlees doorheen. Dat moet anders. Maar dat is nog niet zo eenvoudig, want de meeste mensen willen tijdens een gezellig avondje uit en bij het maken van hun keuze voor gerechten niet voortdurend bezig zijn met de klimaatcrisis. Hoe kun je mensen dan toch zover krijgen dat ze een klimaatvriendelijkere keuze maken? Duitse wetenschappers hebben daar wat op gevonden en introduceren een menukaart die ervoor zorgt dat mensen ook tijdens een avondje uit aan het klimaat denken en betere keuzes maken.
Kleurrijk
De door de wetenschappers bedachte menukaart vermeldt – net als traditionele menukaarten – de te bestellen gerechten en hun prijs. Maar daarnaast worden alle gerechten voorzien van een kleurcode (groen, oranje of rood) die aangeeft hoe belastend ze voor het klimaat zijn. Welke kleur een gerecht kreeg, hangt af van de CO2-uitstoot die ermee gepaard gaat. Hierbij staat rood voor een hoge uitstoot, oranje voor een gemiddelde uitstoot en groen voor een lage uitstoot. De uitstoot wordt ook per gerecht gespecificeerd; bij elk gerecht wordt aangegeven hoeveel kilo CO2 er is uitgestoten om dit gerecht (en de ingrediënten ervan) te verkrijgen.
Alternatief wordt standaard
Daarnaast rommelden de onderzoekers ook met de volgorde van modulaire gerechten. Modulaire gerechten zijn gerechten die je in zekere zin zelf samen kunt stellen. Zo kun je in restaurants bijvoorbeeld steeds vaker kiezen voor een broodje hamburger met een ‘echte’ hamburger of een vleesvervanger. Daarbij is het eigenlijk altijd zo dat het ‘echte’ broodje hamburger de standaardoptie is en de vleesvervanger als alternatief wordt gepresenteerd. De onderzoekers draaiden dat om; zij zetten de klimaatvriendelijkere varianten bovenaan en presenteerden de minder klimaatvriendelijke opties als alternatieven.
En dat blijkt, net als de kleurcodes en het specifiek vermelden van de CO2-uitstoot, te werken, zo schrijven de onderzoeker sin het blad PLOS Climate. Ze baseren zich op experimenten waarbij 265 proefpersonen menu’s van Italiaanse, Indiase en Mexicaanse restaurants onder ogen kregen en gevraagd werd om een gerecht te selecteren. Op sommige van deze menu’s werd met kleurcodes gewerkt en stond de CO2-uitstoot per gerecht vermeld. Op andere menu’s waren de duurzamere alternatieven de standaard geworden. “De proefpersonen in onze studie kozen vaker voor de vegetarische burger wanneer deze – in tegenstelling tot de vleesburger, zoals meestal het geval is – als standaardoptie op het menu stond,” zo vertelt onderzoeker Benedikt Seger. En ook de kleurcodes werkten; mensen bleken daardoor vaker te kiezen voor een gerecht met een langere CO2-uitstoot.
Het verschil
Maar heeft dat ook echt impact? Jawel, zo stellen de onderzoekers. Zo bleken de kleurcodes ervoor te zorgen dat de uitstoot per gerecht met 200 gram verlaagd werd. En het inwisselen van de standaardopties voor duurzamere alternatieven leidde tot een besparing van 300 gram CO2 per gerecht. “Dat zijn opmerkelijke resultaten wanneer je bedenkt dat de proefpersonen in het onderzoek door de labels of verandering in standaardgerechten geenszins stopten met het eten van vlees en andere CO2-intensieve gerechten,” merkt Seger op.
Existentiële bedreiging op het menu
Het onderzoek toont aan dat je mensen zelfs tijdens alledaagse beslissingen, zoals het kiezen van gerechten op een restaurantmenu, op een vrij eenvoudige manier in de richting van een duurzamere keuze kunt ‘duwen’. “Dat is geenszins vanzelfsprekend,” stelt Seger. “Zeker niet als je bedenkt dat we in restaurants genieten van voedsel, de sfeer en het gezelschap van anderen en dus niet na willen denken over existentiële bedreigingen zoals de klimaatcrisis.”
Psychologie
Dat de aanpak werkt is psychologisch gezien ook goed te verklaren. “Als een restaurant het groentepasteitje in plaats van de vleespastei als een standaardoptie op het menu heeft staan, dan suggereert dat: ‘Gasten van dit restaurant bestellen meestal het groentepasteitje’.” En die veronderstelde kennis over wat anderen in een soortgelijke situatie doen, kan – ongeacht of dat nu gewenst of geaccepteerd is – een significante impact hebben op het menselijk gedrag. Op een vergelijkbare manier werken ook de kleurcodes die de CO2-uitstoot onthullen. Grote delen van de bevolking zijn zich er al van bewust dat het belangrijk is dat we zo min mogelijk CO2 uitstoten. Dat is eigenlijk de sociale norm geworden. En als een restaurant die uitstoot dan op het menu vermeldt, worden mensen zich ervan bewust dat die sociale norm ook geldt als ze uit eten gaan. De kleuren versterken die norm nog eens, zo schrijven de onderzoekers in hun paper. “Gerechten met een rood label kunnen gezien worden als gerechten die sociaal afgekeurd worden.”
De onderzoekers hopen dat hun studie restauranteigenaren inspireert. “Durf CO2-labels en andere standaardopties op je menu te zetten,” zo moedigt Seger de horeca aan. “Zo kun je bijdragen aan de bescherming van ons klimaat, zonder dat je je aanbod fundamenteel hoeft te veranderen.”
