Het is niet gemakkelijk om als oorlogsvluchteling in een nieuw land te integreren. Nu niet. Maar ook in de dertiende eeuw in het gewelddadige zuidwesten van Amerika niet. Aardewerk toont nu aan dat vrouwen er bijna twee eeuwen lang voor zorgden dat de integratie ondanks alles snel en vredig verliep.

In 1930 wordt in Salado, Arizona aardewerk gevonden. Archeologen staan voor een raadsel. Het aardewerk wordt vervolgens in nog vier andere gebieden aangetroffen. Alle gebieden hebben een andere cultuur en religie, maar wel dezelfde scherven en krabbels: complexe, geometrische motieven en dieren zoals gehoornde slangen. Het lijkt wel alsof het aardewerk door alle overtuigingen en rangen en standen gaat. Waar komt het vandaan? En wat betekenen de krabbels die erop staan? Het mysterie gaat de boeken in als het Salado-probleem.

Foto: David McNeece

Tachtig jaar later pakt archeoloog Todd VanPool het mysterie weer op. Hij concludeert dat de potscherven getuigen van een nieuwe religie. De tekeningen die erop staan hebben alles te maken met vruchtbaarheid en samenwerking. “In mijn ogen bewijst het feit dat deze religie enkel op aardewerk terugkomt – een ambacht dat zelden door mannen wordt uitgevoerd – dat het een beweging was die vrouwen bij elkaar bracht en de competitie tussen de vrouwen moest verminderen. De vrouwen in de regio mogen dan etnisch gezien verschillend geweest zijn, hun participatie in hetzelfde religieuze systeem hielp conflicten verminderen en verbond de verschillende etnische groepen.”

Foto: David McNeece

Het aardewerk stamt uit de dertiende tot vijftiende eeuw. In die periode is het in het zuidwesten van Amerika onrustig. Er zijn politieke en culturele conflicten. Mensen worden bruut vermoord en kannibalisme dwong mogelijk duizenden mensen te verhuizen naar Arizona en Nieuw-Mexico. Maar direct nadat de mensen het nieuwe gebied betrokken hadden, ontstonden nieuwe problemen die alles met integratie te maken hadden. “Het conflict werd verminderd door de directe actie van vrouwen die de spanningen die hun gemeenschap dreigde te vernietigen, verminderen. De opkomst van de Salado-traditie stond bedreigde gemeenschappen toe om zich in grote delen van het huidige Arizona en Nieuw-Mexico te vestigen en de koers te veranderen. Het feit dat het Salado-systeem van 1275 tot circa 1450 bestond, toont aan dat het uiterst succesvol was.”