De krater kan onze kijk op hoe het klimaat van Mars er vroeger uitzag, radicaal veranderen.
Onderzoekers hebben in de zuidelijke hooglanden op Mars een oud kratermeer ontdekt. Maar niet zomaar één. Het kratermeer vertoont namelijk raadselachtige kenmerken en verschilt daardoor sterk van alle andere die tot nu toe op de rode planeet zijn aangetroffen. Het lijdt daarom geen twijfel dat het hier gaat om een nieuw type. En mogelijk kan deze ons belangrijke aanwijzingen geven over het vroegere klimaat op Mars.
Kratermeer
De onderzoekers analyseerden het kratermeer met behulp van NASA’s Mars Reconnaissance Orbiter; een ruimtesonde die het oppervlak van Mars gedetailleerd in kaart brengt. En daaruit blijkt dat er onmiskenbare tekenen van rivierbeddingen en kleine meertjes op de bodem van de krater gekerfd staan. Wat echter opvalt, is dat er geen enkel bewijs is voor inlaatkanalen, waar water van buitenaf de krater ingestroomd kan zijn. Ook zagen de onderzoekers geen spoor van water dat van onderaf had kunnen opborrelen. En dus rijst de vraag: waar kwam het water in het kratermeer dan vandaan?
Raadselachtig
Het is een raadselachtige kwestie. Volgens de onderzoekers verschilt het kratermeer dan ook sterk van andere Martiaanse kratermeren, zoals de bekende Gale-krater en de Jezero-krater. “Dit is een tot voor kort onbekend hydrologisch systeem op Mars,” zegt onderzoeker Ben Boatwright. “In de tot dusver gekarakteriseerde stelsels zien we namelijk altijd tekenen van drainage. Maar dat is niet wat hier gebeurt. Alles speelt zich af in de krater zelf. En dat is heel anders dan wat eerder is beschreven.”
De onderzoekers besloten op zoek te gaan naar een mogelijke verklaring voor het mysterie. De aanwezigheid van grondwater werd als eerste uitgesloten, omdat de krater niet de kenmerkende stroompjes vertoont die zich in grondwatersystemen vormen. Dit soort stroompjes verschijnen meestal als korte, stompe kanalen zonder zijrivieren – precies het tegenovergestelde van de dichte, vertakkende netwerken van kanalen die in het nieuwe kratermeer zijn aangetroffen. De onderzoekers ontdekten daarnaast een reeks duidelijke richels. En dat is interessant. Deze richels lijken namelijk sterk op de richels die gevormd worden op de plek waar een gletsjer eindigt en rotsachtig puin afzet.
Martiaanse gletsjer
Het leidt uiteindelijk tot een interessante conclusie. Want het onderzoeksteam vermoedt dat het kratermeer gevoed werd door een al lang verloren gewaande Martiaanse gletsjer. Water stroomde van bovenaf de gletsjer zo de krater in, waardoor er geen vallei ontstond die we normaal gesproken wel aantreffen. Het water zou uiteindelijk zijn weggelopen in de laaggelegen kraterbodem, waar het zijn geologische sporen achterliet op de kale Marsgrond.
Klimaat
Volgens de onderzoekers zijn deze bevindingen van cruciaal belang voor ons begrip over het voormalige klimaat op de rode planeet. Sterker nog, het zou onze kijk op hoe het klimaat van Mars er vroeger uitzag zelfs radicaal kunnen veranderen. Wat we weten, is dat Mars ooit een stuk warmer en natter was dan de bevroren woestijn van vandaag de dag. Wat echter minder duidelijk is, is of Mars een aards klimaat kende, met millennia lang voortdurend stromend water, of dat het overwegend koud en ijzig was met vluchtige periodes van warmte en smelt. Klimaatsimulaties suggereren dat temperaturen zelden boven het vriespunt uitkwamen, maar geologisch bewijs voor deze vermeende koude en ijzige omstandigheden is schaars.
Koud en ijzig
De bevindingen uit de huidige studie zouden daar mogelijk verandering in kunnen brengen. Want de ontdekking versterkt namelijk het idee dat Mars een koud en ijzig verleden had. “Het koude en ijzige scenario is grotendeels puur theoretisch geweest,” zegt Boatwright. “Maar het bewijs dat we nu hier zien, helpt om de kloof tussen theorie en observatie te overbruggen.”
Het kratermeer is overigens niet de enige in zijn soort. Vervolgonderzoek wees uit dat Mars meer dan veertig soortgelijke kraters met verwante kenmerken herbergt. “De kraters bieden de criteria die we nodig hebben om op zoek te gaan naar nog meer bewijs om onze hypothese te testen,” zegt onderzoeker Jim Head. “Dat is echt heel opwindend.”
