De sensoren maten een ijzige temperatuur van -111 graden Celsius. Dat is 30 graden Celsius kouder dan gemiddeld.
Wetenschappers hebben een ongekend lage temperatuur gemeten boven een zware onweerswolk in de Stille Oceaan. De sensoren maten een temperatuur van -111 graden Celsius. En dat maakt deze stormwolk de koudste onweersbui die satellieten ooit hebben gezien.
Stormwolk
Eind 2018 vloog de VIIRS-sensor (Visible Infrared Imaging Radiometer Suite) aan boord van de Amerikaanse NOAA-20-satelliet over een zware onweersbui in de zuidwestelijke Stille Oceaan, ongeveer 400 kilometer ten zuiden van Nauru. De storm was zo krachtig dat hij door de troposfeer en de stratosfeer doordrong en maar bleef afkoelen, een fenomeen dat in jargon ook wel een doorschietende top wordt genoemd. Ondertussen daalde de temperatuur in de wolk tot een ijzige -111 graden Celsius, wat 30 graden Celsius lager is dan de temperatuur van een gemiddelde onweerswolk. De toppen van de wolken bereikten uiteindelijk een hoogte van meer dan 20,5 kilometer boven zeeniveau.
Onweersbuien en tropische cyclonen kunnen zich uitstrekken tot grote hoogten. En omdat in het laagste deel van de atmosfeer van de aarde – de zogenoemde troposfeer – de luchttemperatuur met de hoogte afneemt, kunnen de toppen van deze ijzige onweerswolken extreem koud worden. Sensoren van satellieten kunnen vervolgens deze temperatuur in koude wolken meten. Op die manier zijn meteorologen in staat om dergelijke stormen te volgen en waarschuwingen door te geven als er zwaar weer aan dreigt te komen.
Het was een bijzondere gebeurtenis. Want nog niet eerder zagen aardse satellieten de temperatuur in een onweerswolk zo drastisch dalen. De donderwolk gaat dan ook de boeken in als de koudste onweersbui die ooit is geregistreerd. “De storm bereikte een ongekende temperatuur die de grenzen verlegt van wat de huidige satellietsensoren kunnen meten,” zegt onderzoeksleider van de studie Simon Proud.
Klimaatverandering
Hoewel de gebeurtenis uitzonderlijk is, is het niet ondenkbaar dat dit soort onweersbuien ook in de toekomst vaker acte de présence geven. “We ontdekten dat deze echt koude temperaturen steeds vaker voorkomen,” vertelt Proud. “In de afgelopen drie jaar gebeurde dit net zo vaak als in de dertien jaar ervoor. Dit is belangrijk, omdat koude onweersbuien over het algemeen extremer en gevaarlijker zijn; het gaat gepaard met hagel, bliksem en wind. We moeten nu gaan begrijpen of deze toename te wijten is aan ons veranderd klimaat of dat in de afgelopen jaren de weersomstandigheden er gewoon ‘perfect’ voor waren.
Hoewel de huidige satellieten goed werk hebben geleverd, zullen toekomstige exemplaren mogelijk nog kundiger zijn in het detecteren van extreme donderwolken. De aankomende satellietmissie MetOp Second Generation (MetOp-SG), ontwikkeld door de European Space Agency en EUMETSAT, zal bijvoorbeeld worden uitgerust met zes satellieten die een nog gedetailleerdere analyse van toekomstige extreme stormen mogelijk zullen maken. En deze nauwkeurige kennis is erg belangrijk, willen we gaan begrijpen hoe vaak we nog soortgelijke extreem koude onweersbuien kunnen verwachten.