Onze natuurlijke satelliet ligt ondertussen bezaaid met menselijk afval. Daarom betogen onderzoekers dat het hoog tijd is om een nieuw geologisch tijdperk voor de maan te benoemen: het ‘Lunar Antropoceen’.
Op 13 september 1959 landde een Russisch onbemand ruimtevaartuig genaamd Luna 2 op de maan. Met deze geslaagde vlucht scoorden de Russen een grote primeur: het was namelijk de eerste keer dat een door mensen vervaardigde ruimtesonde heelhuids voet op de maangrond zette. In de daaropvolgende decennia hebben meer dan honderd andere ruimtevaartuigen de maan aangeraakt – zowel bemand als onbemand, soms landend en soms neerstortend. En zoals het er nu naar uit ziet, zullen er nog vele volgen. Dat mensen de maan dus voorgoed hebben veranderd, is volgens deskundigen onmiskenbaar. En daarom is volgens hen het ‘Lunar Antropoceen’ een feit.
Lunar Antropoceen
Volgens antropologen en geologen bevindt de maan zich eigenlijk al sinds het einde van de jaren vijftig van de vorige eeuw in het Lunar Antropoceen: het tijdperk waarin de maan ingrijpend door mensen is veranderd. Volgens hen zou het daarom goed zijn als we dit nieuwe tijdperk officieel zouden erkennen. “Het concept lijkt sterk op de discussie over het Antropoceen op aarde,” zegt hoofdauteur Justin Holcomb. “Veel mensen zijn het erover eens dat het Antropoceen op aarde ergens in het verleden is begonnen, misschien heel lang geleden of ergens in de jaren 1950. Op dezelfde manier betogen we dat het Lunar Antropoceen al begonnen is.”
Onveranderlijke plek? Echt niet!
Holcomb hoopt dat het idee van het Lunar Antropoceen kan helpen om het misverstand weg te nemen dat de maan een onveranderlijke plek is, waarbij de menselijke invloed nauwelijks merkbaar is. “De impact van menselijke activiteiten op de maan is zelfs groter dan de natuurlijke veranderingen,” onderstreept de onderzoeker. “Deze activiteiten omvatten het verplaatsen van maanstof, ook wel bekend als ‘regoliet’. Dit gebeurt meestal door gebeurtenissen zoals meteorietinslagen. Maar maanrovers, landingsvaartuigen en menselijke activiteit hebben het maanstof ondertussen ook al flink verstoord.”
Menselijk afval
Hoewel veel natuurliefhebbers wel bekend zijn met het principe ‘leave no trace’, lijkt dit op de maan niet van toepassing te zijn. Zo ligt onze natuurlijke satelliet ondertussen al bezaaid met talloze achtergelaten onderdelen van ruimtevaartuigen, zakken met menselijke uitwerpselen, wetenschappelijke apparatuur en andere voorwerpen zoals vlaggen, golfballen, foto’s en religieuze teksten.
Toekomst
En de menselijke invloed op de maan is nog lang niet ten einde. In de komende jaren zullen geplande missies en projecten het uiterlijk van de maan op ingrijpende wijze veranderen. “Met de opkomst van de nieuwe ruimtewedloop zal het uiterlijk van het maanlandschap over 50 jaar volledig veranderd zijn,” voorspelt Holcomb. “Verschillende landen zullen betrokken zijn, wat tot veel uitdagingen zal leiden. Daarom willen we het idee ontkrachten dat de maan onveranderlijk is en de nadruk leggen op de invloed die we hebben, niet alleen in het verleden, maar ook nu en in de toekomst. Ons doel is om gesprekken te starten over hoe we de maan beïnvloeden voordat het te laat is.”
Uitlaatgassen
Holcomb en zijn team willen het concept van het Lunar Antropoceen gebruiken om de mogelijke schadelijke milieu-effecten van menselijke activiteit op de maan te benadrukken. “We weten dat de maan geen atmosfeer of magnetosfeer heeft, maar wel een delicate exosfeer van stof en gas,” zo schrijven de onderzoekers in hun studie. “Ook is er ijs in permanent schaduwrijke gebieden te vinden. Beide kunnen worden aangetast door uitlaatgassen. Toekomstige missieplanners zouden dan ook beter moeten nadenken over manieren om de schadelijke effecten voor het milieu van de maan te verminderen.”
Bewustzijn
Daarnaast hopen de onderzoekers bewustzijn te creëren voor de kwetsbaarheid van specifieke maansites met historische en antropologische waarde, die op dit moment niet door wetgeving of beleid worden beschermd. “Met het idee van een Lunar Antropoceen willen we dat mensen meer bewust worden van en nadenken over hoe we het maanoppervlak beïnvloeden, evenals onze rol bij het behoud van historische artefacten,” aldus Holcomb. Dit houdt onder andere in dat bepaalde menselijke voorwerpen op de maan, waaronder rovers, vlaggen, golfballen en voetafdrukken, beter beschermd en gecatalogiseerd moeten worden.
Al met al pleit Holcomb, samen met zijn team, voor de officiële erkenning van het Lunar Antropoceen. De snelheid waarmee dit zal gebeuren, blijft echter onzeker. Het debat over of we ons al dan niet in het Antropoceen op aarde bevinden, woedt bijvoorbeeld al meer dan een decennium. Het is dan ook de vraag hoe snel het idee van een Lunar Antropoceen zal worden aanvaard. Holcomb is in ieder geval van zijn gelijk overtuigd. Nu de rest nog.
