Het betekent dat onderzoekers een doeltreffende manier hebben bedacht om onze alcoholconsumptie fors terug te dringen. En dat kan weleens talloze levens gaan redden.
Hoe lekker en gezellig een wijntje ook is, gezond is het niet. Een teveel aan alcohol is zelfs een belangrijke risicofactor voor verscheidende akelige ziektes, waaronder kanker, hartaandoeningen en beroertes. Steeds vaker sporen wetenschappers en artsen de gewone burger dan ook aan om gedrag en gewoontes te veranderen. Maar hoe krijg je nou zelfs de fervente alcoholdrinker aan een colaatje? Eigenlijk best eenvoudig, zo toont een nieuwe studie gepubliceerd in PLOS Medicine aan.
Alcohol
Hoewel vroeger nog werd geopperd dat een glas rode wijn per dag goed voor je zou zijn, is dat idee steeds verder naar de achtergrond verdreven. Tegenwoordig bepleiten wetenschappers zelfs dat je je er beter helemaal verre van kan houden. Want ‘hoe minder je drinkt, hoe kleiner de kans op alcohol gerelateerde gezondheidsproblemen’. “Wereldwijd is de consumptie van alcohol een groot probleem,” zegt onderzoeker Gareth Hollands in gesprek met Scientias.nl. “Overmatig alcoholgebruik is zelfs een oorzakelijke factor bij meer dan 200 aandoeningen. Bovendien stelt de Wereldgezondheidsorganisatie dat jaarlijks wereldwijd drie miljoen sterfgevallen het gevolg zijn van schadelijk alcoholgebruik. Dit komt neer op meer dan vijf procent van alle sterfgevallen.”
Duwtje
Kortom, we moeten massaal van de alcohol af. Maar hoe krijg je een gewoonte die bij menigeen zo ingebakken zit, eruit gestampt? Ondertussen zijn er steeds meer aanwijzingen dat mensen door kleine aanpassingen in hun omgeving ‘geduwd’ kunnen worden. Zo hebben wetenschappers al eens aangetoond dat het schenken van wijn in kleinere glazen – zelfs bij gelijkblijvende hoeveelheden in die glazen – ertoe leidt dat mensen minder alcohol nuttigen. Bovendien blijkt dat als je minder suikerhoudende of vette snacks aanbiedt, mensen ook minder van deze ongezonde tussendoortjes eten. En onderzoekers van de Universiteit van Cambridge wilden nu bestuderen of een vergelijkbare aanpak zou kunnen werken om mensen zover te krijgen om minder alcoholische dranken te consumeren.
Studie
De onderzoekers rekruteerden iets meer dan 600 volwassenen uit Engeland en Wales, die regelmatig via online webwinkels alcohol inslaan. 60 procent van hen was vrouw en de gemiddelde leeftijd was 38 jaar. De deelnemers werden vervolgens gevraagd drankjes te kiezen uit een uitgebreid aanbod van 64 opties in een gesimuleerde online webshop. De opties waren een scala aan bieren, ciders, alcoholvrije bieren en frisdranken.
Gezondere keuze
Hoewel er in veel frisdranken en sappen dan misschien geen alcohol, maar wel veel suikers zitten, onderstrepen de onderzoekers dat deze niet-alcoholische dranken in vergelijking de gezondere keuze vertegenwoordigden. “Over het algemeen bevatten deze alcoholvrije drankjes minder calorieën dan de alcoholische varianten (gemiddeld 64 calorieën per niet-alcoholische drank versus 233 calorieën per alcoholische drank),” legt Hollands uit. “Bovendien bevatten sommige zelfs geen suiker. Dit betekent dat deze dranken de gezondere optie waren, of je nu kijkt naar het alcoholpercentage of naar het suiker- en/of caloriegehalte.”
Drie groepen
De deelnemers werden willekeurig toegewezen aan één van de in totaal drie groepen, die elk een ander aandeel alcoholische en alcoholvrije dranken gepresenteerd kregen. 25 procent van de dranken die groep 1 te zien kreeg, was alcoholvrij. Voor groep 2 was dit de helft en in groep 3 liep het aandeel alcoholvrije dranken op tot 75 procent.
Resultaten
De onderzoekers ontdekten dat degenen die de meeste alcoholvrije dranken gepresenteerd hadden gekregen, (groep 3) de minste eenheden alcohol hadden uitgezocht (17,5 eenheden tegenover 29,4 eenheden in groep 1). Uiteindelijk bleek ’slechts’ 52 procent van de gekochte dranken van de deelnemers uit groep 3 alcoholisch, tegenover maar liefst 70 procent van de dranken die werden gekocht door de deelnemers uit groep 1.
Alcoholvrije drankjes
Het betekent dat het dus eigenlijk best eenvoudig is om mensen minder alcohol te laten drinken. Want door simpelweg meer alcoholvrije drankjes aan te bieden, neemt het aantal mensen dat hiervoor kiest, aanzienlijk toe. Verrassend? Niet per se. “Ik denk niet dat we echt verrast waren door deze ontdekking,” stelt Hollands. “Dit is in eerdere studies naar voedselgerelateerd gedrag ook al bewezen. Er was daarom geen reden om aan te nemen dat hetzelfde principe niet van toepassing zou zijn op alcoholische dranken. Dat je de beschikbaarheid van het ene type product ten opzichte van het andere kunt vergroten en dat dit er vervolgens toe leidt dat mensen hier eerder voor kiezen, ligt eigenlijk wel in de lijn der verwachting. In de wetenschap moeten dingen die voor de hand liggend lijken, natuurlijk nog steeds in de praktijk worden aangetoond. En dat is wat we hier hebben geprobeerd.”
Beïnvloedbaar
Wel laat de studie goed zien hoe beïnvloedbaar de mens eigenlijk is. “Ons gedrag wordt grotendeels sterk beïnvloed door aspecten uit onze omgeving, vaak zonder dat we ons volledig bewust zijn van die invloeden,” gaat Hollands verder. “Door mensen een groter aanbod aan alternatieven voor alcohol aan te bieden, kunnen deze alcoholvrije producten zichtbaarder worden. Dit vergroot vervolgens de kans dat één van deze opties aantrekkelijk genoeg is om ervoor te kiezen.”
Fervente alcoholdrinker
En daar is zelfs de fervente alcoholdrinker gevoelig voor. “Veel van de deelnemers uit ons onderzoek kunnen als fervente drinkers worden beschouwd,” meent Hollands. “Ongeveer de helft van hen gaf aan dat hun alcoholconsumptie vaak boven de aanbevolen richtlijnen lag.” Het betekent dat dus zelfs de echte ‘alcoholgenieters’ bij meer alcoholvrije opties voor ‘een colaatje’ kiezen.
Supermarkt
Hoewel de studie werd uitgevoerd in een gesimuleerde webwinkel, kunnen de resultaten mogelijk ook naar echte supermarkten of pubs en bars worden vertaald. “Supermarkten hebben doorgaans een breder assortiment aan alcoholische dan alcoholvrije dranken – al is dit wel langzaam maar zeker aan het veranderen,” zegt Hollands. “Onze bevindingen suggereren echter dat als juist alcoholvrije dranken in het schap overheersen, we een forse vermindering van de aankoop van alcohol kunnen verwachten.”
Alcoholvrije bieren
Wat ook een belangrijke duit in het zakje kan doen, is het groeiende aanbod alcoholvrije bieren en wijnen. Op dit moment vertegenwoordigen deze dranken nog slechts een klein deel van de wereldwijde alcoholindustrie. Maar ze zijn zeker met een opmars bezig. Vooralsnog vertegenwoordigen alcoholvrije bieren ongeveer drie procent van de totale biermarkt. Naar verwachting zal dit echter de komende drie jaar met bijna 13 procent per jaar kunnen toenemen, zo voorspellen onderzoekers. “Dergelijke alcoholvrije bieren en wijnen beginnen aan populariteit te winnen,” betoogt Hollands. “Fabrikanten ontwikkelen dan ook steeds vaker alcoholvrije versies van hun alcoholische dranken. In die zin kunnen dergelijke dranken voor consumenten een goed alternatief zijn.”
Al met al tonen de onderzoekers met hun studie aan dat het uitbreiden van het aanbod alcoholvrije dranken een simpele en veelbelovende manier is om de alcoholconsumptie te verminderen – en zo veel levens te redden. Want hoe minder alcohol we drinken, hoe kleiner de kans op levensbedreigende ziektes. Door veranderingen in onze omgeving aan te brengen, kunnen we dus vrij eenvoudig ongezonde gewoontes afleren. En zelfs relatief kleine veranderingen kunnen blijkbaar al een verschil maken. “Alcoholvrije alternatieven worden steeds populairder en zijn gemakkelijk verkrijgbaar,” stelt Hollands. “Dit geeft enig optimisme dat dit op den duur zal resulteren in een geleidelijke vermindering van de verkoop en consumptie van alcohol. Met actief beleid kunnen we er zelfs voor zorgen dat de beschikbaarheid van alcoholvrije dranken in supermarkten snel verschuift, wat mogelijk kan helpen de aan alcohol gerelateerde ziekte en sterfte fors terug te schroeven.”
