Taal verandert. En dus bestaat de kans dat interstellaire reizigers de aardbewoners (en vice versa) straks niet meer begrijpen.
Taal is allesbehalve een stabiel, vaststaand gegeven en is sterk onderhevig aan verandering. Zo komen er bijvoorbeeld elk jaar nieuwe woorden bij en maken we over tijd nieuwe grammaticale vormen eigen. Dit zou nog weleens een probleem kunnen gaan worden tijdens lange ruimtereizen, zo suggereert een nieuwe studie. Want wat als interstellaire reizigers straks niet meer met aardbewoners kunnen communiceren?
Taal verandert
Het lijkt misschien vergezocht, maar het is volgens de onderzoekers een realistisch, dreigend probleem. Ze baseren zich op aardse voorbeelden van verre reizen, zoals die van Polynesische ontdekkingsreizigers. Bovendien verandert taal en tevens onze intonatie ook vandaag de dag nog volop. Het komt bijvoorbeeld steeds vaker voor dat iemand een zin met een hogere stem eindigt dan de rest van de zin. Deze stijgende intonatie is een fenomeen dat met name voorkomt in de Engelse taal maar hoor je ook in het Nederlands steeds vaker. Hoewel het soms wordt verward voor een vragende toon, heeft het eigenlijk te maken met beleefdheid en heeft als doel om de luisteraar bij het verhaal te betrekken. Dit ‘omhoog praten’ is in de afgelopen veertig jaar ontstaan en heeft zich ondertussen verspreid van kleine groepen jonge Amerikanen en Australiërs, tot het grootste deel van de Engelssprekende wereld. Zelfs veel ouderen die het zelf toen ze jong waren niet deden, lijken er ondertussen toch voor zijn gezwicht.
Interstellaire reizen
Het is maar een klein voorbeeld, maar als we onze hedendaagse taal met die van een paar honderd jaar geleden vergelijken, dan kunnen we zeker concluderen dat er in de loop van de tijd veel is veranderd. “Door de tijd heen kunnen nieuwe grammaticale vormen de huidige volledig vervangen,” zo schrijven de onderzoekers. En dat kan hinderlijke gevolgen hebben voor toekomstige ruimtereizen. Want het kan betekenen dat wanneer interstellaire reizigers aan komen op een verre, nieuwe planeet, ze niet meer in staat zijn om met achtergebleven aardbewoners te communiceren.
De onderzoekers vrezen dan ook voor babylonische spraakverwarring tussen verschillende groepen mensen. Want niet alleen zou het moeite kosten om met aardse mensen te praten, ook mensen die bijvoorbeeld al eerder of later op de nieuwe planeet zijn aangekomen beheersen mogelijk een andere taal. “Als je tien generaties op een ruimteschip zit zullen er nieuwe concepten ontstaan, nieuwe sociale problemen opduiken en zullen mensen nieuwe manieren creëren om erover te praten,” legt onderzoeker Andrew McKenzie uit. Het betekent dat er op het ruimteschip een nieuwe, specifieke woordenschat ontstaat. En die kan sterk met die van andere verschillen. “Elk nieuw schip zal in feite anders sprekende immigranten naar een vreemd land vervoeren,” zo schrijven de onderzoekers. “Zullen zij worden gediscrimineerd totdat hun kinderen en kleinkinderen de lokale taal hebben geleerd? Of kunnen ze al vóór aankomst met de plaatselijke kolonie communiceren en de lokale taal leren?”
Aarde
Het zijn interessante vragen. Maar de taal zal voornamelijk sterk veranderd zijn ten opzichte van aardse achterblijvers. “Mensen op aarde zullen bepaalde nieuwe woorden waarschijnlijk nooit kennen,” stelt McKenzie. “Hoe verder je bovendien reist, hoe minder je met achtergebleven aardbewoners te maken hebt. Generaties gaan voorbij en er is mogelijk niemand op aarde waarmee je een gesprek voert. De verbinding met de aarde zal dus gedurende de tijd steeds verder afnemen. En uiteindelijk komt er mogelijk een moment waarop al het contact met de aarde is gestopt, behalve op de noodzakelijke updates na.”
Latijn
In dezelfde periode is bovendien ook de taal op aarde onderhevig aan verandering. En dat zal het steeds moeilijker maken om elkaar te begrijpen. Dit kan ertoe leiden dat noodzakelijke communicatie tussen zowel interstellaire reizigers als aardbewoners gebeurt in een niet meer bestaande taal. “Het kan zijn dat ze communiceren op de manier waarop wij Latijn gebruiken,” zegt McKenzie, “en dat ze met elkaar praten in een taal die niemand meer spreekt.”
Oplossing
De onderzoekers raden dan ook aan dat er op elk toekomstig ruimteschip een taalkundige aan boord stapt, of experts die het gevaar aan zien komen en weten hoe ze ermee moeten omgaan. “Bovendien adviseren we dat elk bemanningslid de vereiste talen kent,” schrijven de onderzoekers. “Er zal aan boord een informatief taalbeleid nodig zijn dat kan worden gehandhaafd zonder dat er een noodzaak is om terug te vallen naar op aarde gebaseerde voorschriften.”
Hoewel dit natuurlijk nu nog allemaal verre toekomstmuziek is, is het wel heel interessant om er alvast over na te denken. Want zoals uit deze studie blijkt, kan taal best weleens een probleem worden. Hoe de ontwikkeling van taal – en hoe men er tegen die tijd mee omspringt – precies zal verlopen, is nu nog een groot vraagteken. Maar de studie biedt ons in ieder geval inzicht in enkele mogelijke uitdagingen waar mensen van de toekomst mee te maken zouden kunnen krijgen.
