Het gaat niet goed met de migrerende dieren op aarde. Uit een nieuw VN-rapport blijkt dat bijna de helft van de soorten afneemt in aantal. Ruim een vijfde wordt zelfs met uitsterven bedreigd.
Veel zangvogels, zeeschildpadden, walvissen, haaien en andere dieren verhuizen afhankelijk van het seizoen van de ene plek naar de andere. Ze leggen soms duizenden kilometers af op zoek naar een warmer of juist kouder plekje. Hun leefstijl wordt echter bedreigd door een verlies aan leefgebied, vervuiling, klimaatverandering en illegale jacht en visserij.
Cruciale migratie
Wetenschappers hebben ontdekt dat maar liefst 44 procent van alle 1200 door de VN gemonitorde migrerende soorten in aantal afneemt en dat 22 procent zelfs met uitsterven wordt bedreigd. “Dit zijn soorten die zich over de hele wereld verplaatsen. Ze doen dit om te eten en te broeden en hebben onderweg ook tussenstops nodig”, zegt hoofdonderzoeker Kelly Malsch.
“Het migratieproces is essentieel voor het voortbestaan van deze soorten. Als je als mens de mogelijkheden van deze dieren om te migreren frustreert, dan draai je ze feitelijk de nek om”, zegt ecoloog Stuart Pimm van Duke University. Het rapport baseert zich op een grote hoeveelheid gegevens uit eerdere onderzoeken en andere bronnen, waaronder de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature and Natural Resources, die bijhoudt of een soort in gevaar is en hoe groot de kans op extinctie is.
Handen ineenslaan
De publicatie valt samen met een grote conferentie over wild- en natuurbehoud van de Verenigde Naties, die deze week van start gaat in het Oezbeekse Samarkand. Deelnemers gaan de komende dagen een aantal voorgestelde plannen evalueren met als doel om het verlies aan leefgebied en andere gevaren voor de migrerende dieren in kaart te brengen en aan te pakken. Ook gaan de aanwezigen overleggen of er nieuwe diersoorten aan de Rode Lijst moeten worden toegevoegd. “Het is voor één enkel land niet mogelijk om deze kwetsbare soorten te redden. We moeten de handen ineenslaan en met een wereldwijde aanpak het verschil gaan maken”, vertelt vicevoorzitter Susan Lieberman van de Wildlife Conservation Society.
Tijd voor actie
Lieberman geeft een voorbeeld van constructieve samenwerking. “De verwachting is dat acht Zuid-Amerikaanse regeringen deze week gezamenlijk gaan voorstellen om twee meervalsoorten uit het Amazonegebied toe te voegen aan de lijst met kwetsbare diersoorten van de VN. De populaties van deze migrerende vissen gaan in rap tempo achteruit.” Het stroomgebied van de Amazone is het grootste zoetwatersysteem ter wereld. “Als het Amazonegebied in goede staat verkeert, dan zal de meerval ook goed gedijen in het ecosysteem – het gaat om het beschermen van het leefgebied”, aldus Lieberman.
VN-conventies ter bescherming van de natuur en leefomgeving kunnen een grote stap in de goede richting betekenen, dat bleek nog in 2022. Toen beloofde een groot aantal regeringen op de VN-biodiversiteitsconferentie in het Canadese Montreal om 30 procent van de land- en watervoorraden van onze planeet te beschermen, en op deze manier natuurbehoud een impuls te geven.
De harde cijfers van het VN-rapport
- Sommige migrerende soorten zijn aan de beterende hand, maar voor 44 procent geldt dat niet. De populatiecijfers van deze soorten gaan significant achteruit.
- Meer dan een op de vijf migrerende diersoorten wordt met uitsterven bedreigd.
- Bijna alle vissoorten op de lijst lopen het risico op extinctie.
- De kans op uitsterven wordt wereldwijd steeds groter voor migrerende soorten, ook voor diersoorten die niet op de lijst staan.
- De helft van de ‘Cruciale Biodiversiteitsgebieden’ waar diersoorten op de lijst in leven, hebben geen beschermde status en 58 procent van de belangrijke leefgebieden staat zwaar onder druk door toedoen van de mens.
- Twee van de grootste gevaren voor alle migrerende diersoorten zijn verlies aan leefgebied en overexploitatie door vissen en jagen. Maar liefst 75 procent van de soorten heeft last van een achteruitgang van zijn leefgebied. Zeven van de tien soorten gaan gebukt onder overexploitatie.
- Klimaatverandering, vervuiling en invasieve soorten hebben ook een forse negatieve impact op migrerende dieren.
- Wereldwijd zijn er 399 migrerende diersoorten kwetsbaar of door uitsterven bedreigd, die tot op heden niet eens op de lijst staan.
