Een op de vijf mensen krijgt ooit in zijn leven dementie. Wetenschappers tasten nog in het duister over wat mogelijke oorzaken zijn. Nieuw onderzoek wijst op een gunstig effect van het griepvaccin.
Van de onderzochte mensen hadden degenen die een griepvaccin kregen 40 procent minder kans op alzheimer gedurende vier jaar dan degenen die niet ingeënt waren tegen influenza. De onderzoekers van UTHealth Houston vergeleken meer dan 900.000 Amerikaanse 65-plussers die een griepprik kregen met een ongeveer even grote en even oude groep die de prik niet kreeg. “We ontdekten dat een griepvaccinatie bij oudere volwassenen het risico op de ziekte van Alzheimer gedurende meerdere jaren vermindert. Dit effect werd sterker naar mate mensen langer ieder jaar een griepprik hadden gekregen. Met andere woorden: de ziekte van Alzheimer kwam het minst voor bij degenen die elk jaar consequent het griepvaccin ontvingen”, zegt onderzoeksleider Avram S. Bukhbinder. “Toekomstig onderzoek moet uitwijzen of de griepprik ook invloed heeft op de progressiviteit van de ziekte bij patiënten die al alzheimer hebben.”
Twee jaar geleden vonden dezelfde onderzoekers ook al een verband tussen het ontstaan van alzheimer en de griepprik. In deze nieuwe studie hebben ze een veel grotere steekproef genomen. En die bevestigde dus eerdere resultaten. Tijdens een follow-upafspraak vier jaar later bleek ruim 5 procent van de deelnemers die een griepprik kregen alzheimer te hebben. Bij de niet-gevaccineerde mensen was dat percentage 8,5 procent. Dat is een enorm verschil. Deze resultaten onderstrepen het sterk beschermende effect van het griepvaccin tegen de ziekte van Alzheimer, aldus Bukhbinder. Verder onderzoek moet verklaringen vinden voor dit verrassende resultaat.
“Er zijn aanwijzingen dat ook andere vaccins kunnen beschermen tegen alzheimer. We denken dus dat dit geen specifiek effect van het griepvaccin is”, zegt professor neurodegeneratieve aandoeningen Paul. E. Schulz. “Het immuunsysteem is complex en we denken dat sommige wijzigingen, door een longontsteking bijvoorbeeld, het kunnen activeren op een manier die alzheimer verergert. Maar andere dingen zoals een vaccin kunnen het immuunsysteem juist activeren, zodat het beschermt tegen alzheimer.”
Eerdere onderzoeken vonden ook al een verkleinde kans op dementie na vaccinaties tegen bijvoorbeeld tetanus, polio en herpes. Bukhbinder denkt dat het de moeite waard is om ook te onderzoeken of er een dergelijk verband bestaat tussen een coronaprik en een kleinere kans op alzheimer.
Cijfers over dementie
Door de vergrijzing verdubbelt het aantal mensen met dementie van 290.000 nu naar meer dan een half miljoen in 2040. Een op de drie vrouwen en een op de zeven mannen krijgt ooit in zijn of haar leven dementie. In 70 procent van de gevallen gaat het om de ziekte van Alzheimer. Mensen met dementie leven gemiddeld nog 6,5 jaar met de ziekte. Twee derde van de mantelzorgers geeft aan dat de diagnose pas na meer dan een jaar werd gesteld. Dementie is echt een ouderdomsziekte, maar toch zijn er naar schatting 15.000 patiënten in Nederland jonger dan 65 jaar.
Er worden zeven leefstijlfactoren genoemd, die de kans op dementie vergroten: een lage mentale activiteit, bijvoorbeeld weinig uitdaging in werk, hobby’s of sociaal contact, roken, weinig bewegen, depressie, hoge bloeddruk, diabetes en ernstig overgewicht vanaf middelbare leeftijd. Vaak wordt slechthorendheid genoemd als oorzaak van dementie, maar dat verband is nog niet bewezen. Het kan zijn dat mensen minder sociaal actief zijn en hun hersenen minder prikkelen, omdat ze slecht horen, waardoor ze eerder dement worden. Het kan ook zijn dat het gehoorcentrum in het brein als een van de eerste hersendelen wordt aangetast door de ziekte of dat slechthorendheid toevallig ontstaat in de periode voor iemand dementie krijgt. Het is immers ook een ouderdomskwaal.
