Plastic, de oceanen zitten er vol mee en in werkelijk elke uithoek van de wereld wordt het teruggevonden, tot diep in onze longen aan toe. En al die vervuiling wordt veroorzaakt door slechts vijf grote bedrijven.
Dat ontdekten onderzoekers, die bijna 1,9 miljoen plasticdeeltjes traceerden die gevonden zijn tussen 2018 en 2022. Ruim de helft kon niet worden herleid tot een specifiek bedrijf. Maar van de rest was 24 procent afkomstig van vijf internationale bedrijven. Aan kop gaat Coca Cola, goed voor 11 procent van al het herleidbare plastic. Daarna volgt PepsiCo met 5 procent, gevolgd door grote voedselproducenten Nestlé en Danone. De top vijf wordt compleet gemaakt door Altria, een van de grootste producenten van tabaksproducten ter wereld.
Grote bedrijven
Natuurlijk begint een beter milieu bij jezelf, stellen ook de onderzoekers, maar ze wijzen er eveneens op dat actie van slechts enkele grote multinationals een enorm verschil kan maken in onze strijd tegen de plasticsoep. “Als de grootste vervuilers single-use plastic en plastic dat slechts kort gebruikt wordt, uitfaseren, zou dat de wereldwijde plasticvervuiling flink verminderen”, klinkt het.
Van alle geanalyseerde plasticproducten is meer dan de helft afkomstig van maar 56 bedrijven en daarbij gold: hoe meer plastic een bedrijf produceerde, hoe meer het bijdroeg aan de vervuiling. Vooral voedsel- en drankproducenten zouden meer moeten doen om de hoeveelheid plasticafval die ze produceren omlaag te brengen, schrijven de onderzoekers. Dergelijke bedrijven zijn nu nog veel te veel afhankelijk van single-use plastics.
Vooral eten en drinken
“Eten en drinken wordt ook vaker onderweg geconsumeerd terwijl andere producten meestal binnenshuis worden gebruikt en daardoor veel minder vaak in de natuur belanden”, schrijven de onderzoekers. Als ze dan worden weggegooid, gebeurt dat meestal bij het gescheiden afval, zodat het gerecycled kan worden.
Maar dat moet allemaal nog veel beter. Op allerlei manieren kan de berg plasticafval worden verminderd: afvalmanagementsystemen kunnen efficiënter, ander verpakkingsmateriaal kan helpen en er moet meer gerecycled worden, sommen de wetenschappers op.
Dan is er ook nog de helft van het plasticafval dat niet kan worden getraceerd, omdat er bijvoorbeeld geen logo op staat. Daarvoor zouden er nieuwe internationale standaarden en gedeelde databases moeten komen, zodat we ook weten waar dit plastic vandaan komt en zo weten wie verantwoordelijk is.
Beter afbreekbaar plastic
Ondertussen werken wetenschappers aan plastic dat beter afbreekbaar is en niet tot in lengte van dagen terug te vinden is in de natuur. Aangezien de plasticproductie in de afgelopen twintig jaar verdubbeld is, wordt de noodzaak om een oplossing te vinden alleen maar groter.
Dit onderzoek, waarvoor 100.000 vrijwilligers in 84 landen plastic verzamelden op stranden, bij rivieren en in parken, is een volgende stap om het plasticprobleem aan te pakken. “Deze vorm van vrijwilligersonderzoek waarbij hele grote gebieden voor lange periodes worden gemonitord, kan beleidsmakers informeren en tegelijkertijd de betrokkenheid van de bevolking vergroten”, schrijven de onderzoekers nog. Maar er is nog een lange weg te gaan: op dit moment belandt er alleen maar méér plastic in de natuur.
Sinds 1950 is de hoeveelheid plastic die jaarlijks wordt geproduceerd geëxplodeerd van 2 miljoen ton tot ruim 390 miljoen ton. Meer dan de helft van al het plastic is pas na 2000 gemaakt. De verwachting is dat tegen 2050 de plasticproductie nog eens verviervoudigt ten opzichte van 2019. Bijna de helft van al het plastic wordt gebruikt als verpakkingsmateriaal. Daarnaast wordt er in de bouw en de auto-industrie veel plastic verwerkt. Sinds de jaren vijftig is er naar schatting 9,2 miljard ton plastic geproduceerd. Iets meer dan een kwart daarvan is nog in gebruik en amper 600 miljoen ton is gerecycled. Ongeveer 40 procent van alle plasticproducten wordt binnen een jaar weggegooid. Zo komt er elk jaar 300 miljoen ton afval bij. Daar helpen we zelf hard aan mee: de gemiddelde Europeaan gooit ruim 177 kilo verpakkingsafval weg per jaar, bijna 20 procent is plastic.
