De onderzoekers hopen nog steeds dat het vaccin eind dit jaar klaar is om op grote schaal geproduceerd te worden.
De hele wereld wacht met smart op de komst van een coronavaccin. Want het zou goed kunnen dat ons leven pas weer normaal is als we allemaal zijn ingeënt. Wetenschappers werken met man en macht aan een vaccin dat zo snel mogelijk op de markt gebracht kan worden. En dat gaat voorspoedig. Sterker nog, een veelbelovend Brits vaccin dat al volop in Groot-Brittannië wordt getest, gaat nu ook de grenzen over.
Het vaccin – dat voluit de naam ChAdOx1 nCoV-19 draagt – is gemaakt van een verzwakte versie van een verkoudheidsvirus dat onder chimpansees voorkomt. Dit virus is genetisch aangepast, waardoor het niet kan groeien in mensen. Vervolgens hebben onderzoekers dat verzwakte en aangepaste virus gecombineerd met een gen dat een eiwit maakt dat voorkomt in het inmiddels beruchte virus SARS-CoV-2. Het gaat om een zogenoemd ‘spike-eiwit’: te vinden aan de buitenzijde van het virus. Dit eiwit is van cruciaal belang voor SARS-CoV-2, omdat het het virus helpt om menselijke cellen binnen te dringen. Het vaccin moet ervoor zorgen dat het meest potente wapen van het virus – de ‘spikes’ – zich tegen het virus richt. En wel door het immuunsysteem aan te zetten tot de productie van antilichamen die zich aan deze spikes binden, waardoor het immuunsysteem grip krijgt op het virus en het kan vernietigen.
Al meer dan 4000 Britten nemen momenteel deel aan klinische proeven waarin de effectiviteit van het veelbelovende vaccin wordt getoetst. Binnenkort zal dit opgeschaald worden naar nog eens 10.000 deelnemers. Maar daar houdt het niet op. Het vaccin is nu namelijk naar Zuid-Afrika verscheept. En nog deze week zullen er ook Zuid-Afrikanen het nieuwe vaccin toegediend krijgen. “Dit is een mijlpaal voor Zuid-Afrika en het hele continent in deze fase van de pandemie,” aldus onderzoeker Shabir Madhi die de klinische proeven in Zuid-Afrika leidt. “Nu we in Zuid-Afrika de winter tegemoet treden en de druk op de openbare ziekenhuizen toeneemt, hebben we meer dan ooit een vaccin nodig om meer corona-infecties te voorkomen. We zijn vorige week begonnen met het screenen van deelnemers. En de eerste proefpersonen zullen nog deze week worden gevaccineerd.”
Stand van zaken
In Zuid-Afrika heeft het coronavirus hard om zich heen geslagen. Ondertussen is bij meer dan 100.000 Zuid-Afrikanen COVID-19 vastgesteld en zijn er meer dan 2000 mensen aan de ziekte overleden. Zuid-Afrika draagt hiermee bij aan 30 procent van alle gediagnosticeerde COVID-19-gevallen en 23 procent van alle COVID-19 sterfgevallen op het Afrikaanse continent. Deze statistieken benadrukken dan ook de dringende noodzaak van manieren om verdere infecties te voorkomen.
Twee dosissen
Tot op heden lijken de proeven met het nieuwe vaccin succesvol. Al hebben recente experimenten onder varkens uitgewezen dat er wellicht wel een dubbele dosis nodig is om daadwerkelijk korte metten te maken het het coronavirus. Door twee dosissen toe te dienen, worden er namelijk meer antilichamen geproduceerd. En dat betekent dat dit mogelijk significant meer bescherming biedt dan een enkele dosis. “De resultaten zien er bemoedigend uit,” zegt onderzoeker Bryan Charleston. “Varkens worden vaak gebruikt voor het testen van menselijke vaccins, omdat ze fysiologisch meer op mensen lijken dan andere dieren. Denk bijvoorbeeld aan het lichaamsgewicht en de stofwisselingssnelheid.” Hierdoor krijgen de onderzoekers dus een beeld van hoe ook ons eigen immuunsysteem bij toediening van het vaccin zou kunnen reageren. De studie biedt dan ook belangrijke informatie over het optimale aantal dosissen die nodig zijn voor een maximale bescherming tegen de SARS-CoV-2-infectie. Hoewel de effectiviteit van zo’n dubbele dosis nu dus in varkens is aangetoond, benadrukken de onderzoekers dat verder onderzoek bij de mens vereist is. De dubbele dosis zal dan ook aan een klein aantal proefpersonen worden toegediend.
Als de klinische proeven succesvol verlopen, hopen de onderzoekers dat het vaccin eind dit jaar klaar is om op grote schaal geproduceerd te worden. Ondertussen werken ook nog talloze andere wetenschappers aan een coronavaccin. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er wereldwijd zo’n 70 vaccins in ontwikkeling. Bovendien kwamen onderzoekers onlangs tot de ontdekking dat COVID-19 mogelijk ook ernstig wordt gehinderd door het mazelenvaccin. Het vaccin kan langlevende immuuncellen genereren die ernstige ontstekingsreacties afremmen. En dat betekent dat het BMR-vaccin bescherming kan bieden tegen een ernstig ziekteverloop na infectie door SARS-CoV-2. Onderzoek gaat dan ook door. De onderzoekers hopen binnenkort dit vaccin in een klinische studie aan ziekenhuispersoneel en kwetsbare groepen toe te dienen.
