Siberische hittegolf breekt alle records – maar kan wel eens ‘het nieuwe normaal’ worden

Op sommige plaatsen zou de thermometer in het afgelopen weekend zelfs de 38 graden(!) Celsius hebben aangetikt.

Wie denkt aan Siberië denkt doorgaans aan ijzige kou. En in de winter kan het er inderdaad tientalen graden vriezen. In de zomers kan het er echter heel aangenaam en zelfs warm zijn. Maar zo warm als het afgelopen weekend was, is het in Siberië – voor zover we weten – nog nooit geweest. Volgens de laatste berichten werden lokaal temperaturen tot wel 38 graden Celsius gemeten.

Hogedrukgebied
De hoge temperaturen zijn het resultaat van een blokkerend hogedrukgebied dat al een tijdje boven het gebied hangt, zo vertelt Xavier Fetweiss, als klimatoloog verbonden aan de universiteit van Luik, aan Scientias.nl. “Zo’n hogedrukgebied maakt hoge oppervlaktetemperaturen mogelijk en voorkomt dat koudere Arctische lucht het gebied binnen kan komen.” Opvallend genoeg wordt zo’n blokkerend hogedrukgebied na het ontstaan ervan mede in stand gehouden door de hogere temperaturen die het nabij het oppervlak mogelijk maakt. “En daarmee lijkt het goed mogelijk dat we deze afwijkende temperaturen nog dagen (of misschien zelfs weken) zullen gaan zien,” aldus Fetweiss.

Volgens de klimatoloog is het niet ongebruikelijk dat er – gedurende de zomer – hoge temperaturen in Siberië worden genoteerd. Wat wel bijzonder is, is dat ze nu al zo lang aanhouden. De zomerse temperaturen die dit weekend werden gedocumenteerd volgen namelijk op een ook al significant warmere winter en voorjaar. “Over het algemeen genomen liggen de temperaturen in Siberië nu zo’n 5 tot 10 graden Celsius hoger dan normaal. Dergelijke afwijkingen zijn niet uitzonderlijk, maar dat we de temperaturen in hetzelfde gebied nu al maanden op rij zo sterk zien afwijken, is dat wel.” Het wijst er opnieuw op dat er sprake is van een positief feedbackmechanisme, waarbij de mechanismen die de hoge temperaturen mogelijk maken door diezelfde hoge temperaturen versterkt worden.

Klimaatverandering?
De grote en lang aanhoudende temperatuurafwijkingen roepen de vraag op of dit dan misschien zo langzamerhand het nieuwe normaal gaat worden. Een nieuw normaal, ingegeven door de opwarming van de aarde. Fetweiss acht het zeker aannemelijk. Hij verwijst daartoe naar de ietwat angstaanjagende plaatjes die het International Panel on Climate Change (IPCC) nog niet zo lang geleden maakte en die – op basis van 34 verschillende klimaatmodellen – laten zien hoe de temperaturen zich tussen 2016 en 2025 zullen gaan ontwikkelen als er nauwelijks maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Het beeld dat het IPCC met dat plaatje schetste, komt sterk overeen met wat we nu in Siberië zien gebeuren, zo stelt Fetweiss. “Je ziet dat de waargenomen afwijking in Siberië zelfs ietsje groter is dan wat de IPCC-modellen voorspellen, maar zich wel ongeveer in dezelfde range bevindt.”

En met dat in gedachten, lijkt het zeer aannemelijk dat Siberië in de toekomst nog veel vaker met dit soort – nu nog uitzonderlijke – temperaturen te maken gaat krijgen. “De waargenomen afwijkingen zijn namelijk vergelijkbaar met de voorspelde afwijkingen van het IPCC, gebaseerd op modellen waarbij men er van uitgaat dat de uitstoot van broeikasgassen blijft toenemen.”

Consequenties
De hoge temperaturen gaan Siberië niet in de koude kleren zitten en kunnen wel eens enorme consequenties hebben voor het gebied – en de rest van de wereld. Zo zijn onderzoekers bang dat de hoge temperaturen leiden tot het versneld ontdooien van het permafrost. Het ontdooien van deze tot voor kort permanent bevroren ondergrond leidt mogelijk tot het vrijkomen van grote hoeveelheden methaan. “Een broeikasgas dat 10 keer krachtiger is dan CO2,” aldus Fetweiss. Het vrijkomen van dit broeikasgas zou de opwarming van de aarde een extra impuls kunnen geven. “We weten echter niet exact hoeveel methaan er in diepergelegen permafrost schuilgaat,” benadrukt Fetweiss. En dus is ook lastig in te schatten wat de exacte consequenties van het ontdooien van dit permafrost zijn.
Daarnaast bestaat de kans dat de hogere temperaturen leiden tot meer natuurbranden. “De hoge temperaturen zijn een grote trigger voor natuurbranden in een gebied waar niemand ze ziet of stopt,” stelt Fetweiss. “In augustus 2019 zagen we bijvoorbeeld ook al grote natuurbranden in dit gebied ontstaan.”

Wat Fetweiss ten slotte enigszins zorgen baart, zijn de weersverwachtingen. Die suggereren namelijk voorzichtig dat de blokkade gaat verhuizen. En wel verder richting de noordpool en mogelijk zelfs richting Groenland. “Als de warme lucht daar arriveert, zal het leiden tot een versnelde smelt van het zee-ijs en de Groenlandse ijskap.” Genoeg reden dus voor wetenschappers om de noordpoolcirkel nauwlettend in de gaten te houden…

Bronmateriaal

Interview met Xavier Fetweiss
Afbeelding bovenaan dit artikel: Gerd Altmann via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd