Spectaculaire beelden: James Webb fotografeert de armen van 19 spiraalstelsels

Ieder mens is anders en dat geldt ook voor spiraalstelsels. De James Webb-ruimtetelescoop richtte zijn blik op negentien spiraalstelsels en trof verschillende structuren aan.

Op de foto’s zie je waar sterren, gas en stof zich bevinden in deze sterrenstelsels. De infraroodbeelden helpen wetenschappers om meer te weten te komen over spiraalstelsels. Zo kunnen computersimulaties verbeterd worden om zo meer inzicht te krijgen in de vorming en de evolutie van spiraalstelsels. En dat is handig, want ook ons eigen moederstelsel – de Melkweg – is namelijk een spiraalstelsel met een centrale balk.

IC 5332 op 30 miljoen lichtjaar van de aarde.
NGC 628 op 32 miljoen lichtjaar van de aarde.

Dankzij de NIRCam zijn miljoenen sterren gefotografeerd in deze negentien spiraalstelsels. Je kunt deze sterren herkennen als blauwe stipjes. Zie je heldere verdikkingen? Dit zijn sterrengroepen. Het MIRI-instrument van James Webb is gebruikt om het gloeiende stof tussen sterren in kaart te brengen. Dit instrument kan ook protosterren zien. Dit zijn sterren die nog niet volledig zijn gevormd en zich schuilhouden in cocons van stof. Verder zien astronomen grote, ronde schillen van gas. Deze zijn mogelijk ontstaan door geëxplodeerde sterren, oftewel door supernova’s.

Astronomen denken dat sterrenstelsels van binnenuit groeien. De eerste sterren ontstaan nabij het centrum en daarna spreidt stervorming naar buiten. Des te verder een ster is verwijderd van het centrum, des te groter is de kans dat het een jonge ster is. Op de foto’s zie je veel blauwe stippen nabij de centra van de sterrenstelsels, maar dit zijn oude sterren.

NGC 1087 op 82 miljoen lichtjaar van de aarde. In het centrum is een lijn zichtbaar. Verder zijn er geen duidelijke spiraalarmen herkenbaar.
NGC 1300 (69 miljoen lichtjaar afstand) heeft een helder rond centrum met een balk. Aan de uiteinden van de balk beginnen de spiraalarmen, die een omgekeerde letter S vormen.

Hierboven waren al vier sterrenstelsels zichtbaar. Hieronder volgen de overige vijftien foto’s. Klik op de foto’s om een grotere versie te downloaden, bijvoorbeeld als achtergrond op je telefoon.

NGC 1365 (56 miljoen lichtjaar van de aarde) is ook een spiraalstelsel met een omgekeerde S-structuur. Het centrum is ovaalvormig.
NGC 1385 op 30 miljoen lichtjaar van de aarde is een rommelig balkspiraalstelsel in het sterrenbeeld Oven. Vergelijk deze foto maar eens met deze compositiefoto van NGC 1385.
NGC 1433 (46 miljoen lichtjaar) is een balkspiraalstelsel met een duidelijk centraal gebied.
Balkspiraalstelsel NGC 1512 (30 miljoen lichtjaar afstand) heeft een dubbele ring: een centrale ring en een buitenste ring gevormd door de spiraalarmen.
De twee spiraalarmen van NGC 1566 (60 miljoen lichtjaar) zijn duidelijk te herkennen op deze foto en draaien tegen de klok in om het centrum.
NGC 1672 op 60 miljoen lichtjaar van de aarde.
NGC 2835 (35 miljoen lichtjaar) is een sterrenstelsel bomvol sterren, gas en stof. Als je goed kijkt, kun je de spiraalarmen ontdekken. Deze draaien tegen de klok in.
NGC 3351 (33 miljoen lichtjaar) is een balkspiraalstelsel. De armen draaien met de klok mee.
NGC 3627 (36 miljoen lichtjaar) heeft een helder blauw centrum. Ook in de balk wemelt het van de sterren. De spiraalarmen zijn duidelijk te herkennen links en rechts van het centrum.
NGC 4254 is 50 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd en maakt onderdeel uit van het Virgocluster.
Dit is NGC 4303 op 55 miljoen lichtjaar van onze planeet.
Het centrum van NGC 4321 (56 miljoen lichtjaar) bevindt zich aan de rechterkant van de foto. In de spiraalarmen zijn veel ronde structuren zichtbaar: veroorzaakt door supernova’s?
De balk van NGC 4535 (50 miljoen lichtjaar) heeft een blauwe gloed. Hier bevinden zich ontelbaar veel sterren.
NGC 5068 (20 miljoen lichtjaar) is een warrig spiraalstelsel. De balk is herkenbaar aan de blauwe gloed (links van het centrum), maar de spiraalstructuur is moeilijker waar te nemen.
Tenslotte het nabije spiraalstelsel NGC 7496: 24 miljoen lichtjaar bij ons vandaan.

Bronmateriaal

"Webb depicts staggering structure in 19 nearby spiral galaxies" - ESA
Afbeelding bovenaan dit artikel: ESA

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd