Hoewel natuurbranden vaak dood en verderf met zich meebrengen, zouden goed gecontroleerde branden zomaar eens een deel van onze CO2-uitstoot kunnen compenseren.
Op dit moment zoeken wetenschappers naar manieren om CO2 af te vangen en op te slaan. Dit zal namelijk een belangrijke rol kunnen spelen in onze strijd tegen klimaatverandering. Onderzoekers stellen nu in een studie een vrij gewaagde methode voor. En wel door het stichten van gecontroleerde brandjes.
Planten van bomen
Een veelgehoorde manier om onze CO2-uitstoot te compenseren, is door het planten van bomen. Bomen halen namelijk CO2 uit de lucht en slaan vooral extra CO2 op als ze groeien. Toch leidt het planten van bomen niet noodzakelijkerwijs tot een maximale koolstofopslag in natuurlijke ecosystemen. En dus gingen onderzoekers op zoek naar een manier waarop dat wél gebeurt.
Gecontroleerde branden
De onderzoekers komen tot een verrassende ontdekking. Want hoewel natuurbranden vaak worden geassocieerd met veel dood en verderf, blijken ze in sommige gevallen ook goed te zijn voor het klimaat. Onder gecontroleerde omstandigheden kunnen brandjes er namelijk voor zorgen dat er in de bodem van gematigde bossen, savannes en graslanden meer koolstof wordt opgeslagen. “We ontdekten dat in verschillende ecosystemen vuur de hoeveelheid koolstof die in de bodem wordt opgeslagen, kan vergroten,” aldus onderzoeker Adam Pellegrini.
Zo werkt het
Normaal gesproken wordt koolstof in de bodem gerecycled. Organisch materiaal van planten wordt door microben verorberd en als koolstofdioxide en methaan vrijgegeven. Maar vuur kan ervoor zorgen dat er meer koolstof in de bodem wordt vastgehouden. En wel op twee manieren. Het creëert bijvoorbeeld houtskool, dat zeer goed bestand is tegen ontbinding. Daarnaast vormt het klompjes grond die koolstofrijke organische stof middenin beschermen.
Wortels
Tegelijkertijd kunnen brandjes er ook voor zorgen dat planten meer koolstof opnemen. In graslanden wordt bijvoorbeeld veel koolstof ondergronds opgeslagen, in de wortels van planten. Gecontroleerde natuurbranden kunnen vervolgens de grasgroei stimuleren, waardoor er meer wortels ontstaan. En daardoor kan er dus ook meer koolstof in de wortels opgeslagen worden.
“Als de frequentie en de intensiteit van branden precies goed zijn, kunnen ecosystemen enorme hoeveelheden koolstof opslaan,” zegt Pellegrini. “Het draait allemaal om de balans tussen de koolstof die in de bodem terechtkomt door biomassa van dode planten en koolstof die uit de bodem komt zetten door ontbinding, erosie en uitspoeling.”
Bij gecontroleerde brandjes moet je echter niet denken aan de uitgestrekte bosbranden die bijvoorbeeld het Amazonewoud in lichterlaaie zetten. Wanneer branden namelijk te heftig zijn – zoals we vaak zien in dichtbegroeide bossen – verbrandt al het dode plantmateriaal dat anders zou ontbinden en koolstof in de bodem zou afgeven. Bovendien kunnen dergelijke branden ook de bodem aantasten, op koolstof gebaseerde organische stoffen afbreken en bodembacteriën en schimmels doden.
De meeste natuurbranden op aarde ontstaan doordat ze aangestoken worden door mensen. En dus ligt hier ook een onverwachte mogelijkheid. “We moeten dit als kans zien,” stelt Pellegrini. “Mensen grijpen in in een proces. Dus we kunnen net zo goed uitzoeken hoe we dit in ons voordeel kunnen gebruiken en tegelijkertijd de koolstofopslag in de bodem kunnen maximaliseren.”
De studie laat zien dat natuurbranden in sommige gevallen een onverwacht wapen kunnen zijn in onze strijd tegen een opwarmende wereld. “Bij het nadenken over hoe ecosystemen moeten worden beheerd om koolstof uit de atmosfeer op te vangen en op te slaan, wordt vuur vaak als een slechte zaak gezien,” zegt Pellegrini. “We hopen dat deze nieuwe studie zal aantonen dat vuur, mits goed beheerd, ook goed kan zijn – zowel voor het behoud van de biodiversiteit als voor de opslag van koolstof.”
