Slaappil dringt schadelijke Alzheimereiwitten terug in ‘bemoedigend onderzoek’

De hoeveelheid amyloïd-bèta- en tau-eiwitten nam af bij mensen die een slaappil slikten voordat ze naar bed gingen. Een goed teken, aangezien hoge niveaus van deze eiwitten een verslechtering van de ziekte van Alzheimer veroorzaken.

Slaapstoornissen kunnen in sommige gevallen een vroeg teken van de ziekte van Alzheimer zijn. Veel mensen die uiteindelijk de diagnose krijgen, hebben jaren voordat de eerste cognitieve problemen opduiken al moeite om in slaap te vallen – en een nacht door te slapen. Het is eigenlijk een vicieuze cirkel: de ziekte van Alzheimer veroorzaakt veranderingen in het brein die de slaap verstoren. Maar een slechte slaap versnelt op zijn beurt schadelijke veranderingen in de hersenen. Onderzoekers hebben nu een mogelijke manier bedacht om deze cyclus te doorbreken. En wel met de voor ieder bekende slaappil.

Alzheimereiwitten
De ziekte van Alzheimer begint wanneer zich in de hersenen plaques van amyloïd-bèta-eiwitten ophopen. Na jaren van ophoping begint vervolgens een tweede herseneiwit, tau, schadelijke kluwen in de hersencellen te vormen die giftig zijn voor neuronen. Tegen de tijd dat deze eiwitkluwen in de hersenen aantoonbaar zijn, beginnen de meeste Alzheimerpatiënten cognitieve symptomen, zoals geheugenverlies, te vertonen.

Goede nachtrust
Het is bekend dat mensen die slecht slapen, hogere niveaus van zowel amyloïde als tau in de hersenen hebben. Onderzoekers vroegen zich dan ook af of een goede nachtrust het tegenovergestelde effect heeft: zou dit de amyloïde- en tau-niveaus kunnen verlagen?

Studie
Om die theorie te testen, rekruteerden de onderzoekers 38 gezonde deelnemers tussen de 45 en 65 jaar voor een slaaponderzoek van twee nachten. Om negen uur ‘s avonds kreeg het merendeel van de deelnemers de slaappil suvorexant aangereikt. Dertien personen kregen een lage dosis (10 mg) en twaalf personen een hoge dosis (20 mg). De rest kreeg een placebo. Kort voordat de pil werd verstrekt, en in de daaropvolgende 36 uur, onttrokken de onderzoekers elke twee uur een klein beetje hersenvocht. Op die manier maten ze hoe de amyloïde- en tau-niveaus in de loop van de tijd veranderden.

De bevindingen zijn bemoedigend. Zo blijkt dat de amyloïde-niveaus met tien tot twintig procent daalden bij de mensen die een hoge dosis suvorexant hadden gekregen in vergelijking met de mensen die een placebo hadden geslikt. De niveaus van tau daalden ook, namelijk met tien tot vijftien procent. De onderzoekers ontdekten geen significant verschil tussen de mensen die een lage dosis suvorexant en een placebo hadden geslikt.

De volgende dag
24 uur na de eerste dosis waren de tau-spiegels in de groep met een hoge dosis suvorexant, weer gestegen. Daarentegen bleven de amyloïde-spiegels laag. Een tweede hoge dosis van het slaapmiddel zorgde ervoor dat de niveaus van beide eiwitten opnieuw daalden.

Slaappil
Kortom, de resultaten, gepubliceerd in het vakblad Annals of Neurology, duiden erop dat de slaappil schadelijke Alzheimereiwitten lijkt terug te dringen. Het betekent dat slaapmedicatie mogelijk de progressie van de ziekte van Alzheimer vertraagt, of mogelijk zelfs kan stoppen, al is er meer onderzoek nodig om dit te bevestigen. “We hebben een kleine studie uitgevoerd,” zegt onderzoeker Brendan Lucey. “Het zou daarom te voorbarig zijn om elke avond suvorexant te slikken om de ontwikkeling van Alzheimer te remmen. We weten bovendien ook niet of langdurig gebruik echt werkt om cognitieve achteruitgang te voorkomen. En mocht dit wel zo zijn, dan nog moeten we de juiste dosis berekenen en bepalen wie exact de doelgroep is. Ondanks dat, zijn de resultaten zeer bemoedigend. Suvorexant is een beschikbaar en bewezen veilig medicijn. En nu hebben we bewijs dat het de niveaus van eiwitten beïnvloedt die een cruciale rol spelen bij de ziekte van Alzheimer.”

Verlaging van de amyloïde- en tau-spiegels
Het zijn dan ook hoopgevende resultaten. Want mogelijk hebben de onderzoekers hier een manier gevonden om de ontwikkeling van Alzheimer uit te stellen of misschien zelfs te voorkomen. “Als we de amyloïde-spiegels elke dag kunnen verlagen, denken we dat de ophoping van amyloïde plaques in de hersenen na verloop van tijd zal afnemen,” legt Lucey uit. “Daarnaast is de opbouw van tau ook erg belangrijk bij de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. Dus als we tegelijkertijd ook de hoeveelheid tau kunnen verminderen, worden er mogelijk ook minder kluwen gevormd, waardoor er vervolgens weer minder neuronen afsterven.”

Vervolgstudies
Lucey benadrukt echter dat we nog niet op de zaken vooruit moeten lopen. In de studie is er namelijk alleen gekeken naar het effect van twee dosissen van suvorexant in een kleine groep deelnemers. Op dit moment is de onderzoeker echter ook bezig met een studie die de langetermijneffecten van orexine-remmers beoordeelt bij mensen met een hoger risico op dementie. “In toekomstige studies willen we onderzoeken of de amyloïde- en tau-spiegels tevens afnemen bij mensen die de slaappil maandenlang slikken,” vertelt Lucey. “We willen ook oudere deelnemers bestuderen die misschien nog cognitief gezond zijn, maar die al wel wat amyloïde plaques in hun hersenen hebben. Bij de huidige studie waren gezonde deelnemers van middelbare leeftijd betrokken. De resultaten kunnen anders zijn bij een oudere populatie.”

Ondanks dat er nog veel onderzoek moet volgen, zit Lucey voor zijn gevoel in ieder geval op het juiste spoor. “Ik heb goede hoop dat we uiteindelijk medicijnen zullen ontwikkelen, gebaseerd op het verband tussen slaap en de ziekte van Alzheimer, om zo cognitieve achteruitgang te voorkomen,” zegt hij. “We zijn er alleen nu nog niet helemaal. Op dit moment is het beste advies dat ik kan geven om elke nacht zo goed mogelijk te slapen. En, als dat niet lukt, kun je het beste een slaapspecialist inschakelen om je slaapproblemen aan te pakken.”