Sporten, je moet er vast weleens zin voor máken. Wel zo fijn als die taaie work-out dan maximaal effect sorteert. Uit onderzoek blijkt dat het placebo-effect daar een handje bij kan helpen.
Als je namelijk gelooft dat een training speciaal voor jou is samengesteld, dan heeft hij meer resultaat. “Het werkt op exact dezelfde manier als het placebo-effect dat we kennen van medicijnen”, legt onderzoeker Kolbjørn Andreas Lindberg van de Noorse University of Agder uit. “Als je gelooft dat het trainingsschema dat je volgt voor jou is geoptimaliseerd dan heeft dat op zichzelf al effect, ongeacht de inhoud van de training.”
Bijzonder fenomeen
Het placebo-effect is een bijzonder fenomeen. Het betekent simpelweg dat een medicijn of een behandeling beter helpt tegen een ziekte als je gelóóft dat het helpt. In het klein merk je dat al als je een paracetamolletje neemt tegen hoofdpijn. Je voelt vaak het effect al, nog voor de pil begint te werken. “Het placebo-effect wordt al meer dan zeventig jaar bestudeerd, maar het is nieuw om er in de context van lichaamsbeweging naar te kijken”, vertelt Lindberg.
Placebomedicijnen zijn een belangrijk onderdeel van klinisch onderzoek en het effect is dan ook al vele malen aangetoond. In zogenoemde dubbelblinde studies, krijgt de ene groep patiënten een actief medicijn en de andere een placebo. Zowel de onderzoekers als de patiënten weten niet wie wat krijgt. Zo kunnen wetenschappers objectief de werking van een middel evalueren.
Persoonlijk sportprogramma
Dit effect wilde Lindberg aantonen bij sportende mensen. Samen met collega’s gaf hij veertig deelnemers verschillende trainingsprogramma’s. De helft kreeg te horen dat de training speciaal voor hen was aangepast, gebaseerd op fysieke tests die ze eerder hadden gedaan. Tegen de andere groep werd niets gezegd.
De deelnemers deden trainingen die ietwat varieerden op basis van gewicht en het aantal herhalingen, maar gemiddeld genomen waren de oefeningen in grote lijnen hetzelfde voor iedereen. De hele trainingsperiode duurde acht tot tien weken. De deelnemers werden daarna opnieuw getest in het laboratorium.
Een logische verrassing
De resultaten waren opmerkelijk. “Het bleek dat degenen die dachten dat ze een individueel aangepast trainingsschema hadden gevolgd, gemiddeld betere resultaten behaalden dan de controlegroep. Ook al volgden de twee groepen ongeveer hetzelfde trainingsprogramma”, verklaart Lindberg.
De verschillen tussen de twee groepen zaten hem vooral in de algemene spierdikte, maar ook in een specifieke squat-oefening, die de interventiegroep kennelijk beter uitvoerde. “Het klinkt misschien verrassend dat het placebo-effect ook van toepassing is op lichaamsbeweging, maar als je erover nadenkt, is het logisch”, vervolgt de onderzoeker. “Er waren signalen dat de deelnemers die dachten dat ze een persoonlijk programma volgden, een beetje meer trainden en met een iets hogere intensiteit. Veel van dit soort kleine factoren kunnen invloed hebben op het resultaat.” De wetenschapper denkt ook dat het testen zelf impact had op het resultaat. De interventiegroep heeft mogelijk het gevoel gehad beter te moeten presteren, aangezien het programma als doel had om een goed resultaat op te leveren.
Trendy sporten
“Het placebo-effect wordt vaak over het hoofd gezien bij onderzoek naar de resultaten van sporten. Het kan ook moeilijk zijn om een blinde studie uit te voeren als je twee keer in de week sporten wilt vergelijken met vier keer per week bewegen”, klinkt het. Dit kan een probleem zijn als er nieuwe trainingen op de markt komen, die heel goede resultaten beloven. “Er is genoeg reden om sceptisch te zijn over nieuwe fancy trainingsvormen, die gehypet worden op sociale media. Vooral aangezien geen enkele studie ernaar rekening heeft gehouden met het placebo-effect”, aldus Lindberg tot besluit. Het kan dus heel goed zijn dat zo’n training alleen maar zo goed werkt, omdat iedereen erin gelooft.
