Wetenschappers hebben een opvallende ontdekking gedaan: bij zowel mensen als apen krimpt de sociale cirkel tijdens het ouder worden. Het onderzoek legt een nieuw aspect van ouder worden bloot.
Uit een nieuw onderzoek onder bergresusapen blijkt dat ouderdom er uiteindelijk voor zorgt dat oudere apen zich steeds meer uitsluitend focussen op enkele individuen. Het is hierbij niet zo dat oudere apen minder tijd doorbrengen in de aanwezigheid van de groep. In plaats daarvan hebben de onderzoekers ontdekt dat oudere apen vooral kieskeuriger lijken te worden met wie ze omgaan. Wetenschapper Baptiste Sadoughi heeft meegewerkt aan het onderzoek. Voor dit onderzoek heeft het team van Sadoughi zich vooral gefocust op vrouwelijke apen. Sadoughi legt uit waarom: “We hebben ons gericht op vrouwtjes, omdat deze vaak hun hele leven in de buurt blijven van hun moeder, zussen en dochters. Hierdoor werd het mogelijk om het effect van ouderdom te meten.”
En het team van Sadoughi ontdekte dus vooral dat oudere apen uiteindelijk selectiever worden tijdens hun interacties. Sadoughi licht toe: “We gaan ervan uit dat oudere vrouwtjes erg hun best doen om bij de groep te blijven, omdat ze zich op deze manier het beste beschermd weten tegen roofdieren. Echter zien we ook dat oudere vrouwtjes vaak niet meer de motivatie hebben om anderen op te zoeken binnen de groep.” Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Proceedings of the Royal Society B.
Sociale interactie
Voor het onderzoek hebben de wetenschappers dus een groep bergresusapen, oftewel Macaca assamensis in de gaten gehouden gedurende een periode van acht jaar. De wetenschappers onderzochten 61 vrouwtjes verdeeld over drie groepen in Phu Khieo Wildlife Sanctuary, in Thailand. De apen in dit gebied worden al veel langer onderzocht en gefilmd, maar dan vooral voor andere onderzoeken. Door gebruik te maken van deze databank hadden de onderzoekers in totaal meer dan ook 13.270 uur aan opnamedata om te analyseren. Tijdens het analyseren van de data werd er gekeken hoeveel interactie de oudere vrouwtjesapen zochten met andere groepsleden. Concreet betekent dit, dat er werd gekeken of de apen dicht in de buurt van andere apen gingen zitten en of ze de vacht van andere apen verzorgden. Hierbij ontdekten de wetenschappers dus dat vrouwelijke apen naarmate ze ouder worden uiteindelijk met steeds minder apen omgaan.
Selectieve verdwijning
De resultaten van het onderzoek zijn significant, omdat dezelfde trend ook bij mensen teruggevonden kan worden. De onderzoekers vragen zich dan ook hardop af of er wellicht meer diersoorten zijn waarbij ouderdom uiteindelijk ook kan leiden tot minder sociale interactie. Sadoughi vult aan: “We beginnen ons nu voor het eerst te realiseren dat ouderdom een grote rol kan spelen voor diersoorten en dat ze hierbij fysiologische, morfologische en sociale veranderingen meemaken. We realiseren ons nu hoe waardevol eerder verzamelde langetermijndata kan zijn om meer te weten te komen over deze effecten van ouderdom.”
Het onderzoeken van ouderdom-effecten is in de praktijk erg lastig. Mede-onderzoeker en teamlid Julia Ostner legt uit waarom: “Ouder worden leidt uiteindelijk tot een groter overlijdensrisico. Daarnaast zien we echter ook dat een slechtere sociale integratie óók kan leiden tot een groter overlijdensrisico. Het is erg lastig om onderzoek te doen naar de effecten van ouderdom doordat deze twee oorzaken dus naast elkaar bestaan. Dit betekent namelijk dat alle apen die erg oud worden, ook meteen heel veel sociale interactie hebben. Dit staat ook wel bekend als het fenomeen ‘selectieve verdwijning’. Door naar langetermijndata te kijken kunnen wordt het mogelijk om een onderscheid te maken tussen de effecten van ouderdom en demografische trends. Hierdoor kunnen we uiteindelijk het probleem van selectieve verdwijning omzeilen.”
