“Als overheden het gebruik van mondkapjes verplichten, moeten ze ook zorgen voor voldoende voorlichting over het opruimen ervan.”
Dat vertelt onderzoeker Keiron Roberts in een interview met Scientias.nl. Uit zijn studie is gebleken dat er sinds de coronacrisis overal op straat mondkapjes, plastic handschoentjes en andere beschermingsmiddelen rondslingeren. Het lijkt erop dat pandemisch afval het nieuwe zwerfvuil is geworden. En daar kunnen we beter meteen wat aan doen.
Toename van 9000 procent
In de studie analyseerden de onderzoekers twee miljoen stuks zwerfvuil verzameld in elf landen die coronamaatregelen hadden getroffen. En dat leidt tot de ontdekking dat het aantal mondkapjes dat linksom of rechtsom in het milieu belandt, tussen maart en oktober 2020 met maar liefst 9000 procent is toegenomen. “We ontdekten een exponentiële toename van het aantal weggegooide mondkapjes sinds maart 2020,” vertelt Roberts. “Dit resulteerde in een 84-voudige toename in oktober 2020.”
Achtergrond
Roberts legt de achtergrond van het onderzoek uit. “De negatieve effecten van COVID-19 op ons dagelijks leven zijn bekend,” vertelt hij. “In april 2020 begon het erop te lijken dat er tevens enkele kleine positieve lichtpuntjes waren in de afname van menselijke activiteiten als gevolg van lockdowns. Denk aan de verbeterde lucht– en waterkwaliteit.” Doordat er minder mensen op straat waren, grepen bovendien wilde dieren hun kans. Zo werd er een poema gespot die door de straten van Santiago struinde, bezochten herten een verlaten Japans attractiepark en doken er dolfijnen op in de kalme wateren in de haven van de Italiaanse stad Triëst. “Tegelijkertijd kwamen er berichten over mondkapjes en plastic handschoentjes die op stranden en straten verschenen, plekken waar ze nog niet eerder waren gezien,” vervolgt Roberts. “Terwijl COVID-19 zich verspreidde, deden ook deze nieuwsberichten over dit nieuwe type zwerfvuil de ronde.”
Rondslingerende mondkapjes
Volgens de onderzoeker is het op zich niet heel verrassend dat rondslingerende mondkapjes het straatbeeld begonnen te veranderen. “In de onderzochte landen merkten we een aanzienlijke toename van op straat weggegooide mondkapjes toen deze door regeringen verplicht werden gesteld,” zegt hij. “Wat ons echter verraste, was de hoeveelheid.”
Onderzoekers kwamen al eerder tot de ontdekking dat er wereldwijd meer dan 8 miljoen ton pandemisch plastic afval is gegenereerd. Het zorgelijke daarvan is dat een groot gedeelte in de oceaan eindigt. Zo blijkt uit de bevindingen dat meer dan 25.000 ton plastic zich een weg baant naar de al bevuilde oceanen. Binnen drie tot vier jaar zal naar verwachting een aanzienlijk deel hiervan op stranden aanspoelen of naar de zeebodem zinken. Een kleiner deel zal in de open oceaan terechtkomen en zich in de Noordelijke IJszee ophopen.
De ophoping van al deze rondslingerende mondkapjes en andere beschermingsmiddelen, dreigt nu een serieus milieuprobleem te worden. “Het is niet alleen een doorn in het oog, dieren kunnen er ook verstrikt in raken,” legt Roberts uit. “Daarnaast eten sommige dieren het op wat zeer schadelijk is, of stikken er zelfs in. Overigens kan het ook kleinere organismen en planten verstikken. Op lange termijn kunnen mondkapjes die zijn vervaardigd van plastic materialen jarenlang in het milieu blijven bestaan. Vervolgens vallen ze uiteen in microplastics en komen zo weer in de voedselketen terecht.”
Zo vindt het zijn weg naar de natuur
De vraag is natuurlijk hóe al die mondkapjes in de natuur belanden. “We vermoeden dat dit een combinatie van verschillende factoren is,” vertelt Roberts desgevraagd. “Denk bijvoorbeeld aan het per ongeluk laten vallen (bijvoorbeeld doordat het uit je broekzak valt of je autoraam uitwaait), omvallende vuilnisbakken of doordat het opzettelijk in de natuur wordt weggooit, om maar wat voorbeelden te noemen. Sommige studies hebben aangetoond dat met name gebieden waar veel voetverkeer is, zoals in winkelstraten, de stoepen bezaaid liggen met mondkapjes.”
Opruimen
Volgens de onderzoeker valt dit deels overheden te verwijten. Want ondanks dat miljoenen mensen verplicht mondkapjes moesten dragen, werd er weinig advies gegeven over je ze veilig en op een verantwoorde manier kunt weggooien. “Als overheden het gebruik van mondkapjes verplichten, moeten ze ook zorgen voor voldoende voorlichting over het opruimen ervan,” vindt Roberts. “Ook moeten zij zorgen voor de beschikbaarheid van voorzieningen, zoals extra afvalbakken, om mensen te helpen het zwerfvuil op de juiste manier weg te gooien.” Tegelijkertijd wijst hij ook de verantwoordelijkheid van ons allemaal. “Dit milieuprobleem wordt veroorzaakt door ons gedrag tijdens de pandemie,” zegt hij. “We kunnen het grootste deel van het rondslingerende pandemisch afval oplossen door het op een verantwoorde manier in te zamelen. Gooi het daarvoor in een normale afvalbak.”
Volgens Roberts moeten we voorkomen dat pandemisch afval een blijvende erfenis wordt. “Nieuw beleid moet gestructureerd advies bevatten,” vindt hij. “En, belangrijker nog, de infrastructuur moet aangepast worden om het afval beter af te voeren.”
