Wij mensen kunnen het lastig hebben als de zomer plaatsmaakt voor een koude winter. Maar we zijn niet de enigen, zo ontdekte onderzoeker Noga Kronfeld-Schor. De vette zandrat lijdt er ook onder. En dat is goed nieuws voor ons, want de rat kan ons naar een effectieve behandeling leiden. De eerste stap is al gezet: de zandrat bewees dat lichttherapie echt werkt!
In het verleden werkten onderzoekers in hun studie naar winterdepressie (of SAD: Seasonal Affective Disorder) vaak met ratten en muizen. Maar dat leverde vertekende beelden op. Deze dieren zijn namelijk echte nachtdieren en dat terwijl wij mensen het van de dag moeten hebben. En dat maakt onderzoek naar een winterdepressie – een aandoening die alles te maken heeft met ons biologische ritme – niet echt betrouwbaar.
Depressieve rat
Kronfeld-Schor en haar collega’s bedachten dat ze voor een goed onderzoek een soortgelijk dier nodig hadden dat net als de mens overdag actief was. Ze verzamelden daarop een aantal vette zandratten (Psammomys obesus). Eerst moest er bewezen worden dat de ratten net als mensen beïnvloed worden door de hoeveelheid daglicht die ze te verwerken krijgen. Daarom stelden de onderzoekers een groep zandratten bloot aan een grote hoeveelheid licht: vergelijkbaar met de hoeveelheid licht die men in de zomer ervaart. Een tweede groep kreeg veel minder daglicht te verduren: net zo weinig als wij mensen in de winter. In de tests die daarop volgden, gedroegen de ratten uit de tweede groep zich ongeveer net zo als mensen die depressief zijn: de ratten waren wanhopiger, hadden minder sociale interacties en waren angstiger.
Lichttherapie
De onderzoekers besloten de ratten daarop dezelfde behandeling te laten ondergaan als mensen met een winterdepressie. De ratten kregen medicijnen en lichttherapie voorgeschreven. De resultaten zijn verrassend: de medicijnen werkten, maar de lichttherapie was nog effectiever.
Geen placebo
“Mensen hebben deze behandeling (lichttherapie, red.) lang gebruikt, maar velen van ons dachten dat een groot deel van het succes van de therapie gebaseerd was op een placebo-effect,” vertelt Kronfeld-Schor. “Voor het eerst hebben we ontdekt dat het ook in dieren effectief is en dat maakt de kans dat het een placebo-effect is, aanzienlijk kleiner.”
Maar de echte doorbraak is toch wel het vinden van een rat met een winterdepressie. Want dat biedt onderzoekers de mogelijkheid om op effectieve en betrouwbare wijze onderzoek te doen naar de winterdip waar alleen in Nederland al duizenden mensen last van hebben.
