Als de persoon slaapt, ontwaakt de tumor.
Wetenschappers werken soms op onmogelijke tijden. Sommigen zijn bij de ochtendgloren al in het lab te vinden, terwijl anderen daar juist laat in de avond zijn. Deze wisselende werktijden hebben nu geleid tot een opmerkelijke ontdekking over wanneer kankercellen zich verspreiden. En dat zou de manier waarop kanker in de toekomst gediagnosticeerd en behandeld wordt, aanzienlijk kunnen veranderen.
Borstkanker
Borstkanker is volgens de WHO één van de meest voorkomende vormen van kanker. Elk jaar krijgen ongeveer 2,3 miljoen mensen wereldwijd deze slopende ziekte. Als artsen borstkanker vroegtijdig ontdekken, reageren patiënten meestal goed op de behandeling. Het wordt echter veel moeilijker als de kanker al is uitgezaaid. Uitzaaiingen van kwaadaardige tumoren ontstaan wanneer kankercellen loskomen van de oorspronkelijke tumor en vervolgens via bloedvaten door het lichaam reizen. Dit kan erin resulteren dat tumoren ook andere organen koloniseren.
Tijdstip
Tot op heden is er nog niet echt onderzoek gedaan naar wanneer tumoren precies uitzaaiende kankercellen afstoten. Onderzoekers gingen er eigenlijk vanuit dat tumoren dergelijke cellen continu afgeven. Maar een nieuwe studie, gepubliceerd in Nature, komt tot een verrassende ontdekking: circulerende kankercellen die later uitzaaiingen vormen, komen voornamelijk tijdens de slaapfase van een persoon los van de oorspronkelijke tumor. “Als de persoon slaapt, ontwaakt de tumor,” aldus onderzoeker Nicola Aceto.
Studie
Aan de studie namen zowel 30 vrouwelijke kankerpatiënten als muizen deel. Vervolgens ontdekten de onderzoekers dat tumoren bij beiden tijdens de slaap meer circulerende cellen genereren. Cellen die de tumor ‘s nachts verlaten, delen zich ook sneller en hebben daardoor een grotere kans – vergeleken met circulerende cellen die de tumor overdag afstoot – om uitzaaiingen elders in het lichaam te vormen. Maar waarom? “Onze bevindingen tonen aan dat hormonen zoals melatonine – dat ons dag- en nachtritme bepaalt – de afstoting van circulerende kankercellen controleren,” aldus onderzoeker Zoi Diamantopoulou.
Ongebruikelijke werktijden
De onderzoekers kwamen deze ontdekking eigenlijk per toeval op het spoor. Zoals gezegd houden wetenschappers er soms wat afwijkende werktijden op na. “En soms analyseren we ook bloed op ongebruikelijke uren,” zegt Aceto. De wetenschappers waren verrast toen ze ontdekten dat monsters die op verschillende tijdstippen van de dag waren afgenomen, heel verschillende niveaus van circulerende kankercellen bevatten. Daarnaast troffen ze bij muizen een veel hoger aantal kankercellen per eenheid bloed aan dan bij mensen. De reden was dat muizen als nachtdieren overdag slapen. En dat is precies wanneer de onderzoekers de meeste monsters verzamelden.
Volgens Aceto zou het goed zijn als artsen voortaan het tijdstip waarop ze monsters afnemen systematisch registeren. “Dit kan helpen om gegevens beter te vergelijken,” zegt hij. Daarnaast zijn de onderzoekers van plan om tijdens vervolgonderzoek te bepalen hoe de bevindingen uit de studie kunnen worden meegenomen in bestaande kankerbehandelingen, met als doel deze te optimaliseren. Zo wil Aceto bijvoorbeeld bestuderen of ingrepen succesvoller zijn als de patiënt op bepaalde tijdstippen wordt behandeld. Daarnaast wil het onderzoeksteam gaan bepalen of ook andere vormen van kanker met name ’s nachts uitzaaiende kankercellen genereren.
