Het kan mogelijk leiden tot de ontwikkeling van op honden geïnspireerde sociale robots, waarmee we een vergelijkbare, innige band kunnen opbouwen.
Op dit moment wordt er al veelvuldig met zogenoemde sociale robots geëxperimenteerd. Deze robots zouden onder andere een steentje kunnen bijdragen aan het bestrijden van eenzaamheid. Om dit plan te laten slagen, moeten dergelijke sociale robots echter wel in staat zijn onze harten te veroveren. Anders gezegd, er moet op de één of andere manier een innige band met een levenloze, metalen machine ontstaan. Maar hoe? Om die vraag te beantwoorden, namen onderzoekers in een nieuwe studie de hechte relatie tussen mens en hond onder de loep. Want mogelijk kan dat tot de ontwikkeling van betere sociale robots leiden.
Een robot als huisdier
Dat een robot in de nabije toekomst de mens evenaart, is onwaarschijnlijk. Maar een robot die op een hond lijkt? Dat zou nog weleens kunnen. Bovendien is de hond al duizenden jaren de beste vriend van de mens. En dus is het niet zo’n gek idee om sociale robots te ontwikkelen die zich als honden gedragen. Zeker aangezien niet iedereen in staat is om een échte hond te nemen. “Voor sommige mensen is het hebben van een hond geen optie, denk bijvoorbeeld aan mensen die allergisch zijn of die er vanwege een handicap niet voor kunnen zorgen,” vertelt onderzoeker Katie Riddoch in gesprek met Scientias.nl. “Maar als we robots kunnen bouwen die zich als honden gedragen, kunnen meer mensen genieten van de sociale en psychologische voordelen die honden kunnen bieden.”
Enquête
Dit streven vereist echter wel beter inzicht in de hechte relatie tussen mens en hond. En dus voerde Riddoch samen met haar collega’s een enquête onder 153 hondenbezitters uit. Ze stelden de deelnemers open vragen over welk hondengedrag volgens hen vooral belangrijk is bij het aangaan en behouden van een innige band met hun viervoeter. Vervolgens bestudeerden ze in hoeverre robots met soortgelijk gedrag uitgerust kunnen worden.
Zeven eigenschappen
De hondenbaasjes beschreven een breed scala aan gedragingen waarbij met name ‘contact’ als belangrijk werd ervaren. Denk daarbij aan het geven van een poot of het uitwisselen van een blik. Uiteindelijk identificeerden de onderzoekers zeven eigenschappen die honden onze beste vrienden maken: afstemming, communicatie, consistentie en voorspelbaarheid, fysieke genegenheid, positiviteit en enthousiasme, aanhankelijkheid en het doen van gezamenlijke activiteiten.
“Terugkijkend op deze lijst is het eigenlijk heel verrassend dat al deze gedragingen ook een belangrijke rol spelen bij de vorming van een hechte band tussen mensen,” zegt Riddoch. “Ik dacht dat er misschien hondspecifieke eigenschappen zouden bestaan, maar dat is niet het geval. Misschien is dat de reden waarom de band tussen mens en hond zo sterk is en waarom sommige mensen hun huisdieren als onderdeel van het gezin zien!”
Waarde
Dat onderzoekers deze zeven gedragingen hebben geïdentificeerd, is heel belangrijk met het oog op de ontwikkeling van sociale robots. “De waarde hiervan is dat we nu robots kunnen bouwen die mensen aantrekkelijker vinden,” legt Riddoch uit. “Door dergelijk gedrag in robots te verwerken, is het mogelijk om zinvolle interacties tot stand te brengen. En dat is heel belangrijk in een wereld waarin eenzaamheid steeds vaker voorkomt.”
Hechte relatie
De vraag is echter of het echt mogelijk is om een hechte relatie op te bouwen met een levenloos en koud ‘voorwerp’. Zullen robots de band die er tussen mens en hond bestaat kunnen evenaren? “Er zijn aanwijzingen dat mensen gehecht kunnen raken aan robots,” stelt Riddoch. “Maar ik ben wel van mening dat de band tussen mens en robot en die tussen mens en hond over het algemeen zal verschillen.”
Redenen
Dat heeft er enerzijds mee te maken dat mensen waarschijnlijk zullen erkennen dat een robot geprogrammeerd is en in die zin dus niet – in tegenstelling tot mensen en dieren – écht sociaal is. “Dit gebrek aan authenticiteit zal zeker voor sommige mensen een barrière zijn om een band met een robot op te bouwen,” betoogt Riddoch. “Anderzijds weten we uit onderzoek dat wij niet alleen een band met een hond opbouwen, maar dat het andersom ook het geval is; honden vertrouwen ons ook. De band met een robot is daarentegen niet wederkerig maar kunstmatig. Ten slotte hebben sommigen misschien te hoge verwachtingen. Ze denken dat robots meer op echte honden lijken dan ze in werkelijkheid doen of vergelijken ze met fictieve exemplaren uit films zoals Star Wars en WALL-E. Ze kunnen daardoor teleurgesteld worden.”
De ontwikkelingen op dit gebied gaan echter hard. Robots worden steeds realistischer. Maar toch denkt Riddoch niet dat we ze ooit als ‘echte’ dieren – of mensen – zullen gaan zien. “In de toekomst kan het inderdaad zo zijn dat robots hyperrealistisch worden en zich veel oprechter sociaal gedragen,” aldus Riddoch. “We denken echter niet dat mensen het vermogen om onderscheid te maken tussen de biologie en mechaniek zullen verliezen.”
Sociale robots
Nadat onderzoekers een beter beeld hadden van de eigenschappen die tot een innige band tussen mens en hond leiden, volgde de cruciale tweede stap. “In een recente vervolgstudie hebben we geprobeerd robots te maken met deze gedragingen,” vertelt Riddoch. “Maar opvallend genoeg vonden we dit buitengewoon moeilijk. Er zijn namelijk veel factoren bij het programmeren van diergedrag waarmee rekening gehouden moet worden. Denk bijvoorbeeld aan de volgorde en timing van verschillende gedragingen en de complexiteit van een thuisomgeving – die is overal weer anders. In de toekomst zal het implementeren van robots in thuisomgevingen veel denkwerk, flexibiliteit en planning vanuit een technisch oogpunt vergen.”
Al met al is er nog een lange weg te gaan. Het zal nog helemaal niet zo eenvoudig worden om robots uit te rusten met specifieke gedragingen die mensen zo vertederend vinden aan honden. Het betekent dat de band tussen mens en robot voorlopig nog flink zal verschillen. Ondanks dat besef, is de studie toch een belangrijke stap voorwaarts. In ieder geval weten we nu wel wat voor de opbouw van een hechte band belangrijk is. “We hopen dat onze studie een belangrijke springplank biedt voor de toekomstige ontwikkeling en debat, niet alleen vanuit gedragsoogpunt, maar ook vanuit de ethiek.”
