De prijs gaat elk jaar naar studies die je eerst aan het lachen maken en later aan het denken zetten. En dit jaar vielen ook verschillende Nederlanders in de prijzen.
Elk jaar in september worden de winnaars van de Ig Nobelprijs bekendgemaakt. Dit jaar was het alweer de 32e editie. Tijdens de uitreiking passeren veel ludieke en grappige studies de revue. En ook enkele Nederlandse wetenschappers konden met de felbegeerde prijs naar huis.
De Ig Nobelprijs is eigenlijk een parodie op de bekende Nobelprijs en is in het leven geroepen om te laten zien dat wetenschap allesbehalve duf en saai is. Vaak gaan achter de ludieke onderzoeksvragen serieuze kwesties schuil die door de onderzoekers op een andere manier benaderd worden en daardoor op het eerste gezicht wat komisch zijn. En wie dat handig doet, kan dus een Ig Nobelprijs in de wacht slepen. Elk jaar gaan de prijzen dan ook naar onderzoeken die je in eerste instantie aan het lachen maken, maar je later aan het denken zetten. De prijs wordt al sinds 1991 uitgereikt en heeft ondertussen een cultstatus onder wetenschappers. De Nederlands-Britse natuurkundige Andre Geim wist in het verleden zelfs eerst een Ig Nobelprijs te winnen, om tien jaar later een echte Nobelprijs voor de Natuurkunde in ontvangst te nemen.
Liska Prochazkova en de Nederlandse Mariska Kret van de Universiteit Leiden sleepten een Ig Nobelprijs in de wacht voor onderzoek naar de romantische klik tussen mensen (lees ook het interview met Liska Prochazkova over deze studie dat eerder al op Scientias.nl verscheen). Ze ontdekten dat de aantrekkingskracht tussen personen is af te lezen aan het gelijk lopen van hun hartslag en huidgeleiding.
Romantische klik
Voor het onderzoek bouwden de wetenschappers ‘dating cabins’ op verschillende evenementen, waaronder Lowlands, waar ze 140 single jongeren op blind date vroegen. Zij kregen vervolgens een ‘eye-tracking bril’ op die hun oogbewegingen registreerden. Andere apparaten maten de huidgeleiding – ofwel het zweet op de vingers – en de hartslag. Uit de resultaten blijkt dat bij mensen die elkaar wel zien zitten, de hartslag en de huidgeleiding synchroniseren. Steeg de hartslag van de een, dan steeg de hartslag van de date ook. En daalde de hartslag, dan daalde die bij de ander ook. De huidgeleiding volgde eenzelfde patroon. Het verklaart volgens de onderzoekers waarom we met sommige mensen een romantische klik voelen en met anderen niet. “‘Blijkbaar groeit de aantrekkingskracht tussen datingpartners als op dit diepere niveau synchronisatie plaatsvindt,” aldus Prochazkova.
Blij
De wetenschappers zijn heel blij met de Ig Nobelprijs. “Ons onderzoek past echt bij de criteria,” zegt Prochazkova. ” Eerst moet je er misschien om lachen, maar als je beseft dat de romantische klik niet alleen door opwinding en lichaamstaal ontstaat, zet dat aan het denken.”
Nog meer Nederlandse winnaars
Naast deze Leidse wetenschappers, vielen ook enkele andere Nederlandse winnaars tijdens de uitreiking van de Ig Nobel in de prijzen. Zo kon Peter de Smet met de Ig Nobelprijs voor de Kunsthistorie naar huis, voor onderzoek naar het gebruik van klisma’s in de oude Maya-cultuur. Paul van Lange sleepte de Ig Nobelprijs voor de Vrede in de wacht, voor het ontwikkelen van een algoritme om roddelaars te helpen beslissen wanneer ze de waarheid moeten vertellen en wanneer te liegen. Dat Nederlandse wetenschappers de felbegeerde prijs in de wacht slepen, is overigens geen zeldzaamheid. Jaar op jaar vallen Nederlanders in de prijzen.
Chemokuur met ijs
Een andere interessante winnaar is het onderzoek naar hoe ijsjes slijmvliesontstekingen kunnen voorkomen na een chemokuur. Een vervelende bijwerking van chemotherapie met een hoge dosis melfalan is namelijk een ontstoken mond. De onderzoekers vroegen zich af of het sabbelen op een koud (water)ijsje dergelijke akelige ontstekingen kan voorkomen. En dus mochten tientallen patiënten op doktersadvies veel ijs eten. Tot grote vreugde blijkt dit nog te werken ook.
In formatie zwemmende eendjes
Heb je je daarnaast weleens afgevraagd waarom kleine kuikentjes netjes in formatie achter hun moeder aan zwemmen? Winnaars van Ig Nobelprijs voor de Fysica bogen zich in dit onderwerp vast. Ze ontdekten dat dit niet alleen te maken heeft met een vermindering van de weerstand – waardoor het minder energie kost om vooruit te komen. De kuikentjes schijnen daarnaast door de golven die de moedereend veroorzaakt, naar voren te worden geduwd. De eerste twee eendjes hebben daar iets meer profijt van dan de rest, maar het effect wordt wel aan de hele rij kuikentjes doorgegeven.
De Ig Nobelprijzen zijn volgens de organisatie bedoeld om ‘het ongebruikelijke te vieren, de fantasie te eren en de interesse te wekken voor wetenschap, geneeskunde en technologie’. De studies die dit jaar wonnen, zijn daar zeker een goed voorbeeld van. Behalve de eeuwige roem kan men overigens ook rekenen op een lelijk beeldje en een geldprijs van 10 biljoen Zimbabwaanse dollar (waar sinds de hyperinflatie van 2015 niet meer mee wordt betaald). Nieuwsgierig naar alle winnaars van de Ig Nobelprijzen 2022? Je vindt ze hier!
