De liefde is nog altijd iets ‘magisch’. Maar onderzoekers zijn er nu toch in geslaagd om wederzijdse aantrekkingskracht wetenschappelijk te onderbouwen.
De keuze voor de persoon met wie je de rest van je leven samen wilt zijn, is gebaseerd op een onderbuikgevoel; een zogeheten ‘klik’. Bij de een voel je deze wel, bij de ander niet. Maar hoe komt dit gevoel van romantische verbinding eigenlijk tot stand? Hoewel de liefde vaak wordt omschreven als iets ‘magisch’, deed psycholoog Eliska Prochazkova van het Leiden Institute for Brain and Recognition een gewaagde zet. Want zij zocht in een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Nature, uit of het mogelijk is om wederzijdse aantrekkingskracht te voorspellen tijdens blind dates.
Onderbuikgevoel
Het is best lastig te onderbouwen waarom je precies een romantische klik met iemand voelt. Vaak heeft het te maken met een ‘onderbuikgevoel’. “Dit wordt vaak uitgedrukt als een sensatie in het lichaam,” vertelt Eliska Prochazkova in een interview met Scientias.nl. “Dit soort aantrekkingskracht is moeilijk te reguleren, te vervalsen of onder woorden te brengen. Maar het lijkt een belangrijke factor te zijn die rationele beslissingen overstemt als het gaat om partnerkeuze.” De onderzoekers veronderstelden dat de fysiologie van mensen de beste manier moet zijn om die ‘sensatie in het lichaam’ te meten. “In plaats van te kijken naar het niveau van opwinding (hoe snel je hart klopt) als je met iemand bent, dachten we dat hoe je fysiologie ‘klikt’ (overeenkomt) met een andere persoon een betere voorspeller van aantrekkingskracht is,” zegt Prochazkova. “En dat is precies wat we vonden.”
Experiment
Om het mysterie van de wederzijdse aantrekkingskracht te ontrafelen, bouwden de onderzoekers ‘dating cabins’ op verschillende evenementen waar ze single jongeren op blind date vroegen. In totaal deden er 140 jongeren aan het experiment mee, die een willekeurig toegewezen date tegenover zich kregen. Beide personen kregen een ‘eye-tracking bril’ op die hun oogbewegingen registreerde. Andere apparaten maten de huidgeleiding – ofwel het zweet op de vingers – en de hartslag.
Gezichtsuitdrukking
Je denkt misschien dat wederzijdse aantrekkingskracht het best af te lezen is aan zichtbare, externe signalen, zoals de gezichtsuitdrukkingen of een veelbetekenende blik. Maar het tegendeel blijkt het geval. “Vrouwen maakten in het onderzoek veel gebruik van dit soort signalen in de vorm van gebaren en lachen,” legt Prochazkova uit. “Mannen staren juist meer naar de vrouwen; ze kijken langer naar de gezichten, ogen en het lichaam. Maar geen van deze signalen voorspelden hoe zeer iemand zich aangetrokken voelt tot iemand anders.”
Synchronisatie
Waar je wél wederzijdse aantrekkingskracht aan kan aflezen? Zweet en de hartslag, zo concluderen de onderzoekers. Want uit de studie blijkt dat bij mensen die elkaar wel zien zitten, de hartslag en de huidgeleiding synchroniseren. Het verklaart volgens de onderzoekers waarom we met sommige mensen een romantische klik voelen en met anderen niet. “We ontdekten dat bij dates die zich tot elkaar aangetrokken voelden, de hartslag synchroniseerde,” vertelt Prochazkova. “Steeg de hartslag van de een, dan steeg de hartslag van de date ook. En daalde de hartslag, dan daalde die bij de ander ook. De huidgeleiding volgde eenzelfde patroon. Blijkbaar groeit de aantrekkingskracht tussen datingpartners als op dit diepere niveau synchronisatie plaatsvindt.”
Micro-expressies
Waar die synchronisatie door wordt veroorzaakt? “Wetenschappers zijn er nog steeds niet honderd procent zeker van hoe deze synchronisatie plaatsvindt,” zegt Prochazkova. “Maar het gebeurt in meerdere contexten. Ook moeder en kind synchroniseren bijvoorbeeld de hartslag tijdens huid-op-huidcontact en wanneer ze samen spelen. Het overnemen van de hartslag en huidgeleiding van de ander wordt vermoedelijk veroorzaakt door micro-expressies. Dit zijn heel kleine signalen die niet met het blote oog zichtbaar zijn. Dit kunnen bijvoorbeeld kleine knipperingen met de ogen, blozen of pupilverwijding zijn. Hoewel je deze subtiele veranderingen niet bewust registreert, verwerken je hersenen en lichaam deze micro-expressies wel, waardoor de hartslag en huidgeleiding synchroniseren. Omdat je deze veranderingen intern waarneemt, heb je het gevoel dat de ander je begrijpt en krijg je een goed gevoel.”
Is het te voorspellen?
Of het dus mogelijk is om wederzijdse aantrekkingskracht te voorspellen? Het antwoord lijkt ja. En niet door de mimiek of gezichtsuitdrukkingen, maar door synchronisatie van zweet en de hartslag. Een ontdekking die volgens Prochazkova goed te verklaren is. “Hoewel mensen vaak (glim)lachen om beleefd te zijn, kunnen mensen hun hartslag of zweetreactie niet gemakkelijk beheersen,” legt ze uit. “Dit hielp ons om de correlatie van meer oprechte uitwisselingen vast te leggen.” Deze studie is dan ook de eerste die aantoont dat het vermogen om op fysiologisch niveau te synchroniseren met een partner een belangrijke voorspeller is van seksuele aantrekkingskracht tijdens eerste ontmoetingen.
Andersom
Een interessante vraag is of het mysterie van de romantische klik nu daadwerkelijk ontrafeld is. Want vindt er nu eigenlijk eerst synchronisatie van de hartslag en huidgeleiding plaats en ontstaat er dan wederzijdse aantrekkingskracht? Of is het andersom: vindt je eerst iemand aantrekkelijk en synchroniseren de huidgeleiding en de hartslag pas daarna? Volgens Prochazkova is dat nu nog niet helemaal bekend. “Hoewel de richting tussen fysiologische synchronie en aantrekking onduidelijk is (synchronisatie kan aantrekking veroorzaken of vice versa), speculeren we dat het vermogen om te synchroniseren met andere mensen ons in staat zou kunnen stellen de affectieve ervaringen van anderen te belichamen,” vertelt ze desgevraagd. “Als mensen de blos of pupilverwijding van een andere persoon waarnemen, kunnen ook hun eigen homeostatische reflexen worden geactiveerd. Op deze manier kunnen mensen emotioneel en fysiologisch op één lijn komen te liggen. Het betekent dat iemands ‘onderbuikgevoel’ kan worden gedefinieerd als het inschatten van de kans op een gunstige of ongunstige uitkomst op basis van somatische ervaringen.”
Al met al zijn de onderzoekers een stapje dichterbij het doorgronden van romantische aantrekkingskracht. Want de bevindingen wijzen erop dat interne signalen, zoals de hartslag en huidgeleiding, een belangrijke rol spelen. “Cruciaal is dat de resultaten impliceren dat de fysiologische staat van twee mensen kunnen synchroniseren met wederzijdse afstemming,” zegt Prochazkova. “Tijdens deze momenten kan een gezamenlijke mentale toestand het gevoel van een ‘klik’ en aantrekkingskracht mogelijk maken.” Het lijkt er dus op dat we nu steeds beter beginnen te begrijpen wanneer en hoe een romantische klik ontstaat. Of wetenschappers erin zullen slagen om de ‘magie’ achter romantische liefde ooit volledig te verklaren? De tijd zal het leren.
