Mysterie van de zilveren armbanden van de moeder van farao Cheops lijkt eindelijk opgelost

Egypte heeft geen noemenswaardige zilverertsafzettingen. Groot was dan ook de verbazing toen wetenschappers in 1925 in de tombe van koningin Hetepheres I – vrouw van farao Snofroe en moeder van farao Cheops – op zilveren armbanden stuitten. Bijna een eeuw later lijkt het mysterie echter te zijn opgelost.

Een nieuwe analyse van de armbanden wijst namelijk uit dat het zilver dat erin verwerkt is, hoogstwaarschijnlijk afkomstig is uit de mijnen van de Cycladen, een Griekse eilandengroep in de Egeïsche Zee. Vermoedelijk werd het zilver in de Libanese haven van Byblos aangekocht, zo schrijven onderzoekers in het blad Journal of Archaeological Science: Reports. Het is een bijzondere ontdekking. Want daarmee getuigen de armbanden van de – voor zover wij nu weten – vroegste handelsactiviteiten tussen Egypte en Griekenland.

Koningin Hetepheres I
De armbanden in kwestie werden al in 1925 ontdekt, in het graf van koningin Hetepheres I. Zij was één van de belangrijkste koninginnen die het oude Egypte gekend heeft. Ze leefde ergens rond 2600 voor Christus en was getrouwd met farao Snofroe. Samen kregen ze een zoon: de latere farao Cheops. Onder zijn toeziend oog verrezen enkele van de grootste bouwwerken van het Oude Rijk, waaronder natuurlijk de beroemde Piramide van Cheops – de enige van de zeven klassieke wereldwonderen die nog altijd overeind staat.

Armbanden
De armbanden die in het graf van koningin Hetepheres I zijn aangetroffen, bestaan voornamelijk uit zilver, maar herbergen ook sporen van koper, goud en lood. De dunne armbanden zijn ingelegd met stenen en qua ontwerp typische Egyptisch. En dat laatste stelde onderzoekers in 1925 reeds voor een raadsel. Want hoewel het oude Egypte rijk was aan goud, bezat het geen noemenswaardige zilverafzettingen. Het riep dan ook de vraag op waar het zilver dat in deze armbanden verwerkt zat, vandaan kwam. “De oorsprong van zilver, dat ten tijde van het derde millennium voor Christus gebruikt werd voor het vervaardigen van kunstobjecten is altijd een mysterie gebleven,” stelt onderzoeker Karin Sowada. “Tot nu.”

De armbanden zoals deze in de grafkamer van koningin Hetepheres I in 1925 zijn aangetroffen. Afbeelding: Mustapha Abu el-Hamd (gemaakt op 25 augustus 1926, Harvard University—Boston Museum of Fine Arts Expedition) © May 2023 Museum of Fine Arts, Boston.

Het onderzoek
Voor het onderzoek van de armbanden togen de wetenschappers naar het Museum of Fine Arts in Boston, dat enkele van deze armbanden in de collectie heeft zitten. Met behulp van moderne technieken stelden de onderzoekers de samenstelling van de armbanden vast. Door te kijken naar de isotopenverhouding konden ze vervolgens met vrij grote zekerheid de mijnen op de Cycladen aanwijzen als bron van het zilver. Ook zijn er aanwijzingen dat de oude Egyptenaren wat goud aan het zilver toevoegden, om zo een mooiere en gemakkelijker te bewerken legering te verkrijgen. Daarnaast geef het onderzoek ook meer inzicht in hoe de Egyptenaren die legering vervolgens omtoverden tot een armband. Zo zouden de oude Egyptenaren regelmatig met een hamer op het onverhitte metaal hebben geslagen. Die klappen maakten het metaal echter broos en om te voorkomen dat het zou breken, moeten de oude Egyptenaren het tussendoor ook regelmatig iets verhit hebben. Waarna het – na afkoeling – weer met behulp van hamers bewerkt kon worden.

En zo levert het onderzoek verschillende nieuwe inzichten op. Maar wat het vooral lijkt te suggereren, is dat de Egyptische handelsnetwerken al vroeg heel ver reikten, zo concluderen de onderzoekers.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd