Dit is Tiliqua frangens: de grootste en meest bizarre skink die ooit heeft geleefd.
We weten al een tijdje dat er in vervlogen tijden gigantische dieren over de aarde zwierven. Zeker ook in Australië. Denk aan de beroemde buidelleeuw en de vreemd uitziende Diprotodon; het grootste bekende buideldier dat ooit heeft bestaan. En in de open bossen hupsten immense kangoeroes rond. Maar nu kunnen we een nieuw dier aan dit prestigieuze rijtje toevoegen. Want over de grond kropen angstaanjagend grote hagedissen, waarvan onderzoekers nu de fossiele resten hebben opgegraven.
Tiliqua frangens
De nieuw ontdekte, uitgestorven skink (zie kader) is Tiliqua frangens genoemd (of kortweg Frangens). De naam betekent ‘breken’ en verwijst naar hoe sterk de kaak was. Maar Frangens was in vele opzichten bizar. Zo was hij bedekt met zeer dik, stekelig pantser en was hij uitgerust met een extreem brede schedel. Frangens was eigenlijk een vergrote en overdreven versie van zijn naaste levende familielid, de Pijnappelskink, die deze eigenschappen ook heeft, maar dan in veel mindere mate.
Skinken zijn een familie van hagedissen, die worden gekenmerkt door glanzende, overlappende schubben zonder een uitgesproken nek. De Pijnappelskink en de Blauwtongskink zijn relatief grote en levende exemplaren. Vandaag de dag zijn er ongeveer 1740 soorten skinken erkend. Hiermee is het de grootste familie van hagedissen en tevens van gewervelde dieren. Skinken kennen een zeer grote verscheidenheid in vormen en maten. Er zijn soorten die nauwelijks van slangen te onderscheiden zijn, andere soorten lijken meer op hazelwormen of hebben een lichaamsbouw die vergelijkbaar is met echte hagedissen. Skinken komen overal ter wereld voor, maar alleen in warmere streken. In Europa leven ze bijvoorbeeld vooral rond het Middellandse Zeegebied. De dieren jagen voornamelijk op insecten. Enkele soorten hebben een afwijkend menu en jagen uitsluitend op slakken, eten regelmatig plantendelen (Tiliqua) of zijn in een enkel geval vrijwel volledig vegetariër.
Maar misschien wel het meest bijzondere aan Frangens, is zijn enorme voorkomen. Zo woog hij een slordige 2,4 kilo! “Hij was zeker 1000 keer groter dan bekende, nog levende familieleden,” vertelt onderzoeker Kailah Thorn, die de fossielen bestudeerde. Het betekent dat de skink ongeveer net zo groot als een menselijke arm moet zijn geweest.
Botten
De onderzoekers ontdekten de botten van Frangens tijdens lopende opgravingen in de Wellington-grotten, gelegen in de Australische deelstaat New South Wales. “We vonden ineens gepantserde platen met punten, die verrassend genoeg nog nooit eerder waren ontdekt,” herinnert onderzoeker Diana Fusco zich. “We wisten meteen dat we op iets interessants en unieks waren gestuit.”
Bizar
Volgens de onderzoekers is het opgegraven fossiel verreweg de grootste en meest bizarre skink die ooit heeft geleefd. Het dier leefde gedurende het Pleistoceen, naast andere beroemde megafauna. De vondst van Frangens geeft dan ook een interessant feitje over dit tijdperk prijs. “Het onthult dat zelfs kleine wezens tijdens het Pleistoceen supergroot waren,” aldus Thorn.
Extinctie
Waarschijnlijk stierf Frangens tegelijkertijd met andere megafauna zo’n 47.000 jaar geleden uit. Dat zijn uitsterving precies samenvalt met de verdwijning van megafauna, suggereert dan ook dat er tegen het einde van het Pleistoceen meer dieren het loodje legden dan gedacht, waaronder blijkbaar ook veel kleinere soorten.
De ontdekking van Frangens onthult niet alleen welke bijzondere dieren er lang geleden in Australië te vinden waren. Door fossielen uit het Pleistoceen te bestuderen, hoopt Thorn namelijk ook de dieren die momenteel onder druk staan door het veranderende klimaat en vernietiging van leefgebieden, te beschermen. “Het ontcijferen van hoe Pleistocene dieren zich aanpasten, migreerden of uitstierven, kan ons helpen de hedendaagse fauna te behouden,” besluit Thorn.
