School, vrienden, social media, als tiener kun je je druk maken over van alles en nog wat zonder dat je daar per se veel aan kunt doen. Dat blijkt echter ook op latere leeftijd gevolgen te kunnen hebben. Tieners met meer stress hebben namelijk een grotere kans op onder meer hoge bloeddruk en obesitas, dan hun meer ontspannen leeftijdsgenoten.
Het is daarom belangrijk om al op jonge leeftijd te kijken naar het stressniveau van kinderen en zo te voorkomen dat ze als volwassene last krijgen van hart- en vaatproblemen. “Onze bevindingen tonen aan dat langdurige stress na verloop van tijd ernstige gevolgen kan hebben voor onder meer de vaatgezondheid en bloeddruk, maar ook de vetverdeling en obesitas”, vertelt onderzoeker Fangqi Guo van de University of Southern California. “Dit toont het belang aan van stressmanagement in de jeugd als middel voor een betere gezondheid.”
Vermijdbare kwaal
In 2020 waren hart- en vaataanziekten en diabetes, oftewel cardio-metabolische aandoeningen, de meest voorkomende chronische aandoeningen in de VS en goed voor bijna een kwart van alle sterfgevallen, volgens de American Heart Association. Een groot deel daarvan is vermijdbaar, omdat er een sterke link is met overgewicht en obesitas.
Het is volgens eerder onderzoek van de Amerikaanse hartstichting beter om de onderliggende oorzaken al in de jeugd aan te pakken in plaats van later in het leven, wanneer het eigenlijk al te laat is. En aangezien stress nu een belangrijke risicofactor blijkt, zou juist dat moeten worden verminderd bij kinderen en tieners.
Amerikaanse jongeren
De onderzoekers konden dit mooi aantonen met behulp van een Californische studie waar 276 jonge kinderen met hun ouders aan deelnamen toen ze ongeveer 6 jaar oud waren. Daarna deden ze mee aan vervolgonderzoeken op gemiddeld 13- en 24-jarige leeftijd. Op elke leeftijd werd stress gemeten, waarbij werd gevraagd naar gevoelens en gedachten in de maand voor de vragenlijst werd afgenomen. Zo ontstonden vier groepen: jongeren met langdurig veel of juist weinig stress, en jongeren met afnemende dan wel toenemende stress na verloop van tijd.
Hun gezondheidsrisico werd gemeten door te kijken naar de dikte van de bloedvaten in de nek, de bloeddruk, gewicht, vetpercentage en hemaglobine A1c. Dat laatste zegt iets over de bloedsuikerspiegel. Toegenomen dikte van de binnenste laag van de nekaderen kan erop wijzen dat bloed niet goed doorstroomt en meer buikvet wordt gelinkt aan een grotere kans op hart- en vaatziekten en diabetes type 2.
Toch verrast
De resultaten waren klip en klaar: tieners die constant veel stress hadden tot ze volwassen waren, hadden vaker een slechtere gezondheid van hart en vaten, gemiddeld een hoger vetpercentage, meer buikvet, een hogere bloeddruk en een grotere kans op obesitas vergeleken met de minder gestreste jongeren.
De onderzoekers waren verrast. “Hoewel we ervan uitgingen dat stress in enige mate verband zou houden met factoren als bloeddruk en buikvet, hadden we niet zo’n consistent patroon verwacht bij alle risicofactoren”, zegt Guo. “Artsen moeten overwegen om het stressniveau van patiënten te evalueren. Degenen met veel stress kunnen dan worden geïdentificeerd en eerder een behandeling krijgen.”
Ook Nederlandse jongeren ervaren veel stress. Volgens het meest recente onderzoek van het RIVM voelde bijna de helft van de jongeren zich vaak gestrest in de vier weken voor de vragenlijst werd afgenomen (in september vorig jaar). Dat is veel meer dan twee jaar daarvoor, toen 32 procent aangaf gestrest te zijn. School veroorzaakte de meeste stress, gevolgd door ‘alles wat jongeren moeten doen’. Ook de mening van anderen en eigen problemen leveren vaak stress op. Daarnaast zijn ook steeds meer jongeren te dik. Van de 18- tot 25-jarigen is een kwart te zwaar, 7 procent heeft obesitas. In 2014 had 21 procent in deze leeftijdscategorie overgewicht.
